Inteelt
Van inteelt is sprake wanneer (bloed-)verwante organismen zich met elkaar voortplanten.
Inhoud |
[bewerk] Dieren
Bij het fokken van gedomesticeerde dieren wordt inteelt gebruikt om gewenste uiterlijke of karaktereigenschappen te behouden en te versterken. Wanneer in een dier een eigenschap herkend wordt die wenselijk is wordt vaak dit dier met een naaste verwant (vader/moeder broer/zus) gekruist om in de nakomelingen deze eigenschap terug te zien.
[bewerk] Noodzaak van selectie
Aangezien niet alleen de gewenste eigenschap zich manifesteert maar ook negatieve eigenschappen, is het zaak om snel een groot aantal dieren te fokken en strenge selectie uit te voeren op ongewenste eigenschappen. Deze selectie heeft dan de vorm van of het uitsluiten voor verdere fok of door het doden van het uitgeselecteerde dier.
[bewerk] Nut van een stamboek
In gedomesticeerde dierenrassen komen als gevolg van inteelt eigenschappen voor die onwenselijk zijn. Zo is er bij de hond sprake van overmatige agressie bij verschillende rassen (hartklachten bij de boxer, bloedziekte bij dobermans etc.). Door selectie en het bijhouden van een stamboek waar het voorkomen van een ongewenste eigenschap vermeld wordt kan deze uitgeselecteerd worden. Bij honden worden dieren met slechte eigenschappen vaak aan het publiek verkocht.
[bewerk] Inteelt bij wilde dieren
Ook in het wild komt inteelt voor wanneer populaties van dieren te klein zijn geworden. Als een populatie niet regelmatig wordt voorzien van 'nieuw' bloed is ze gedoemd om uit te sterven. Zo wordt van de Zweedse populatie van de wolf gezegd dat deze te klein is en dat dit met de inbreng van 2 reuen per generatie van een andere populatie te verhelpen is. Een consequentie is dat het herintroduceren van dieren op zich niet volstaat; essentieel is dat er een populatie moet ontstaan die groot genoeg is voor het in stand houden van genetische diversiteit. Grote populaties kunnen ontstaan door wanneer kleinere populaties onderling in contact komen. De noodzaak voor genetische diversiteit onderstreept het belang van ecologische verbindingszones en een ecologische hoofdstructuur.
[bewerk] Mensen
Zoals uit bovenstaande duidelijk wordt is inteelt een niet onverdeeld gunstige aangelegenheid. Dit geldt ook voor inteelt onder mensen. In principe zouden gunstige genetisch bepaalde eigenschappen in families bevorderd kunnen worden door inteelt, op dezelfde manier als bij dieren, maar inteelt heeft meer nadelen dan voordelen. In de meeste samenlevingen rust er een taboe op een huwelijk tussen te nauw verwante familieleden.
De geschiedenis kent echter veel inteelt in adellijke families. Praktisch alle vorstenhuizen in Europa trouwden gedurende vele eeuwen steeds onderling om bezittingen en adellijke titels in de familie te houden. In dit verband is het Habsburgse huis berucht om de veel voorkomende afwijkende onderlip en kin.
De Volkskrant van 26 april 2002 bericht: Eenderde van de Turken en Marokkanen die een partner uit het land van herkomst haalt, trouwt met een neef of een nicht. Een onderzoek door het Universitair Medisch Centrum Utrecht eerder dat jaar wees uit dat aangeboren afwijkingen de voornaamste doodsoorzaak vormen onder jonge migranten, hetgeen terug te voeren is op de vele huwelijken tussen familieleden.
Een onderzoek van Peter D. Keightley, Martin J. Lercher en Adam Eyre-Walker heeft aangetoond dat menselijke genen veel meer mutaties hebben ondervonden dan genen van knaagdieren. De verklaring die ervoor gegeven wordt is dat knaagdieren altijd in zulke aantallen voorkwamen dat er genoeg keuze was om inteelt te voorkomen, terwijl menselijke populaties in het verleden zo klein zijn geweest dat mutaties zich goed konden verspreiden.
Deze voorbeelden geven aan dat inteelt ook voor mensen aanzienlijke risico's oplevert en daarom het beste voorkomen kan worden.
[bewerk] Planten
Bij de veredeling van planten wordt veel gebruikgemaakt van inteelt voor het maken van hybriderassen. Door herhaaldelijke zelfbevruchting ontstaat een bijna homozygote inteeltlijn. Dergelijke planten vertonen vaak een slechte groei, inteeltdepressie genoemd. Alleen die inteeltlijnen worden met elkaar gekruist die heterosis geven om zo een hoog opbrengend hybrideras te maken. Bij o.a. maïs en vele groentesoorten, zoals tomaat, paprika en komkommer, worden bijna uitsluitend hybride rassen gebruikt.
