Icoon (schilderkunst)

Dit artikel past in de serie over de Orthodoxie
Ook bekend als "Oosters christendom"

De belangrijkste concilies Nicaea I Constantinopel I Efeze Chalcedon Constantinopel II Constantinopel III Nicaea II Theologie Chrysostomos Basilius de Grote Athanasius Gregorius van Nazianze Gregorius van Nyssa
Patriarchaten Constantinopel Alexandrië Antiochië Jeruzalem Moskou Servië Roemenië Bulgarije Georgië
Autocephale Kerken Griekenland Cyprus Polen Albanië Tsjechië en Slowakije
Liturgie Goddelijke Liturgie Iconenverering
Personen Pope
Kerkinterieur icoon Iconostase
Liturgische gewaden Phelonion Epitrachelion · Podriaznik Zona

icoon

Een icoon is een draagbaar, beschilderd paneel met een afbeelding van Christus, Maria, een of meerdere heiligen of met een voorstelling uit de heilsgeschiedenis. Het woord 'icoon' stamt van het Griekse woord 'eikoon', wat 'afbeelding' betekent.

De vervaardiging van een icoon is in zekere zin een religieuze handeling. Van de iconenschilder wordt verwacht dat hij voorafgaand aan zijn schilderwerk een tijd van diepe bezinning doormaakt, waarin hij religieuze teksten over zijn gekozen onderwerp bestudeert. Om zijn werk als "echte" icoon te laten aanvaarden mag de schilder enkel gebruikmaken van natuurlijke materialen: hout, gips, lijm (gom / hars), bladgoud, houtskool & tempera (d.i. een mengsel van water + wijnazijn + natuurlijke mineralen + eierdooier).

Iconen zijn opgebouwd volgens een vaste hiërarchie: het iconografisch programma. Een icoon mag alleen zijn geschilderd naar een ouder voorbeeld, het zgn. archetype. Iconen vertellen duidelijk hun eigen verhaal, waardoor voor vrije interpretatie weinig ruimte wordt gelaten.

Vooral wanneer het gaat om een belangrijk, oud en daardoor kostbaar werk wordt het schilderij vaak bedekt met een paneel in edelmetaal, dikwijls overdadig versierd met parels en edelstenen. Alleen het gezicht en de handen van de geschilderde figuur worden dan vrijgelaten.

Iconen werden en worden vooral in Griekenland en Oost-Europa gemaakt.

Iconen worden gebruikt zowel in kerken als voor persoonlijke religiebeleving .

Een aantal veel voorkomende standaard iconen-typen zijn:

[bewerk] Advies voor wie een icoon wil kopen

Wie (bijvoorbeeld op reis) een "echte" icoon wil kopen moet het volgende bedenken:

De meest waardevolle zijn in kerken of musea!!
Bij een prijs minder dan een paar honderden euro's is de kwaliteit betwijfelbaar.
Let op de vermelding "hand painted" ("hand made" is een vervalsing!).