Het Geheugen van Nederland

Het Geheugen van Nederland is een grote digitale verzameling van illustraties, foto's, teksten, films en audiofragmenten. Deze collectie wordt gepresenteerd op een website die als online catalogus voor zo'n vijftig gedigitaliseerde geschiedeniscollecties van Nederland dient. Het is een project van de Koninklijke Bibliotheek (KB) en werd opgezet in de jaren 2000 tot 2003, met een subsidie van 7 miljoen euro, naar het voorbeeld van American Memory (een project dat is uitgevoerd door het Library of Congress).

Zeer regelmatig wordt er nieuw materiaal aan Het Geheugen van Nederland toegevoegd. In het voorjaar van 2006 bevatte de databank bijna 350.000 objecten.

[bewerk] Opzet

Het Geheugen van Nederland is opgezet als het nationale programma voor de digitalisering van het Nederlands cultureel erfgoed om de (eventueel verborgen) collecties van archieven, musea en bibliotheken te digitaliseren en beschikbaar te stellen op internet. Al het digitale materiaal -afbeeldingen, maar ook geluid, bewegend beeld en tekst- is te bekijken en te beluisteren via de website

Bezoekers kunnen door tientallen historische collecties bladeren, of gericht zoeken naar (beeld)materiaal over een specifiek onderwerp. De site heeft ook een apart educatief gedeelte met bijvoorbeeld digitale lessen op basis van bestaande geheugencollecties en een onderwijsbeeldbank waarin beeldmateriaal in de context van historische onderwerpen wordt geplaatst.

[bewerk] Ontwikkeling

Eind jaren ’90 bleek dat er in Nederland nog nauwelijks gedigitaliseerd cultureel erfgoed beschikbaar was. De KB meende dat het presenteren van historisch materiaal in digitale vorm de deur zou openen tot veel gebruiksmogelijkheden. Voor erfgoedinstellingen zoals musea is het digitaliseren en online brengen van (delen van) hun collecties via één centrale site bovendien hét middel om een groot publiek te bereiken.

Het Ministerie van OCW zag nut en noodzaak van digitalisering in 2000 in. Er werden een aantal landelijke programma’s gestart voor het stimuleren van het digitaliseren van cultureel erfgoed. Al het gedigitaliseerde materiaal is terecht gekomen op de centrale website van het programma.

[bewerk] Collectie

In de jaren 2000-2004 groeit het Geheugen van Nederland van een bescheiden beeldbank uit tot een grote digitale verzameling van honderdduizenden affiches, foto’s, schilderijen, geluidsfragmenten, teksten en films, ondergebracht in zo’n 50 collecties. Bij 29 van de collecties werd een speciale digitale les ontwikkeld.

Het Geheugen werkte vanaf het begin nauw samen met Metamorfoze, een landelijk programma voor het behoud van het papieren historisch materiaal. Met name literaire collecties die in het kader van Metamorfoze zijn gedigitaliseerd komen in het Geheugen van Nederland.

Vanaf 2005 krijgt Het Geheugen van Nederland een iets andere doelstelling dan voorheen. Het programma krijgt een meer infrastructurele en begeleidende rol en richt zich minder op het initiëren en financieren van digitaliseringsprojecten. Enerzijds onderhoudt Het Geheugen een infrastructuur voor het bewaren en beschikbaar stellen van de gedigitaliseerde collecties op langere termijn, en anderzijds worden diensten en servicemodellen ontwikkeld op basis van het gedigitaliseerde materiaal.

[bewerk] Internationale samenwerking

Het Geheugen van Nederland werkt ook samen met buitenlandse instellingen die collecties bezitten die aspecten van de Nederlandse geschiedenis belichten. Zo zijn er gezamenlijke projecten uitgevoerd met de Library of Congress in de Verenigde Staten en met The British Library in Londen.