Goudkust (gebied)

De Goudkust is het kustgebied van het huidige Ghana, waar vroeger veel Europese forten zijn gebouwd om slaven weg te voeren. Ook de West-Indische Compagnie (WIC) heeft vele forten weten te veroveren. De belangrijkste forten waren Elmina en Accra. Andere landen die forten verworven hadden waren: Frankrijk, Denemarken, Zweden, Verenigd Koninkrijk en Brandenburg.

Inhoud 1 Geschiedenis 2 Nederlandse forten 3 Deense Forten 4 Portugese Forten 5 Zweedse Forten 6 Externe links

[bewerk] Geschiedenis

Het gebied is rond 1400 ontdekt door de Portugezen. Het waren dan ook de Portugezen zelf die er rond 1590 hun eerste forten bouwden. Het eerste fort dat werd gebouwd was San Sebastian, in 1458. Later hebben Nederlanders, Engelsen, Zweden, Denen, Duitsers, Fransen en Koerlanders forten veroverd of zelf gebouwd. Bijna al deze forten werden gebruikt om slaven uit de binnenlanden te halen en naar Amerika te voeren om het zware werk te doen.

[bewerk] Nederlandse forten

Ne­derlandsche Bezittingen ter Kuste van Guinea.
Hoofdstad	Elmina
Bestaan	1635 - 1871
Verworven door	Johan Maurits van Nassau-Dietz
Afgestaan aan	Verenigd koninkrijk
Tegenwoordig	Ghana
Oppervlakte	?
Inwoners	?
Munteenheid	Guldens

In 1637 veroverde Johan Maurits van Nassau-Dietz het fort (São Jorge d') Elmina op de Portugezen. Dit ging echter niet zonder slag of stoot, er waren al drie pogingen aan vooraf gegaan tot de Portugezen het uiteindelijk opgaven. De komende eeuwen zou dit fort één van de centra van de slavenhandel van de West-Indische Compagnie vormen. Naast Elmina bezaten de Nederlanders nog een aantal andere factorijen aan de Goudkust. Dit gebied moet niet verward worden met de Slavenkust waar de WIC ook enkele forten en factorijen had.

Het klimaat aan de kust was zo slecht dat de meeste Europeanen er stierven aan malaria, gele koorts of andere inheemse ziekten. Daarom waren enkele bijnamen van de kolonie: muskieten- malaria- of moordkust.

De forten die in Nederlandse handen zijn geweest waren:

• Fort Amsterdam
• Fort Apollonia
• Fort Batenstein
• Cape Coast
• Carolusburg
• Christiensborg
• Coenraadsburg
• Crevecoeur
• Fort Dorothea
• Elise Cartago
• Fort English
• Goede Hoop
• Hollandia
• Fort Keta
• Fort bij Kpone
• Fort Leydsaamneyd
• Fort Metaal Kruis
• Munfort
• Fort Nassau
• Fort Oranje
• Ruychaver
• Santo Antonio de Axim
• Sao Jorge da Mina (Elmina hoofdfort)
• San Sebastian
• Vredenburg
• Fort Witsen

De WIC veroverde en bouwde een groot aantal forten langs de Goudkust. Zij gebruikte die om met de bevolking te handelen in inheemse producten, maar vooral ook om slaven uit het binnenland te halen die ze naar de slavenmarkt op Curaçao vervoerden. Daar werden ze gekocht door handelaren, die ze onder andere in Suriname weer aan plantagebeheerders verkochten.

Toen de WIC ontbonden werd, werden alle bezittingen overgenomen door de Staat. Tijdens de Franse bezetting van Nederland, werd de kolonie draaiende gehouden door een handjevol Nederlanders die nog aanwezig waren. Samen met Deshima was dit dus het enige echte vrije stukje van Nederland, aangezien alle andere koloniën werden beheerd door Engeland.

In de negentiende eeuw werden via Elmina Afrikaanse soldaten geronseld voor het KNIL; de zogenaamde "Belanda Hitam". De meeste van deze soldaten zijn na hun dienst in Indonesië gebleven.

Om het afschaffen van de slavenhandel uit te stellen werden er in 1837 2 Afrikaanse prinsjes (Aquasi Boachi en Aquame Boachi) cadeau gedaan aan Willem I der Nederlanden. Zij werden christelijk opgevoed, eerst tentoongesteld aan het hof. Maar later moet de koninklijke familie een hechte band met hun bezittingen hebben gekregen.

Toen in het begin van de negentiende eeuw de slavenhandel werd afgeschaft ging het economisch minder met de kolonie. Volgens plan van de toenmalige gouverneur Herman Willem Daendels zouden er zelfvoorzienende plantages achter de forten moeten worden gemaakt, om zo de Nederlandse invloed te vergroten. Om kolonisten te lokken ging hij er zelf met zijn zoons ook wonen en gaf subsidies. Zelf stierf hij na enkel jaren echter aan gele koorts. De Britten lukte het beter dan de Nederlanders, zo was het bijvoorbeeld moeilijk om aan werkkrachten te komen. Ook raakte de staat jaarlijks 7.000 gulden kwijt aan de kolonie tegen een winst van 4.600 gulden. Britse handelaren echter kregen steeds meer invloed, en namen geleidelijk ook het achterland over. De reden dát Nederland de kolonie niet verkocht was vooral het niet willen opgeven van nationaal grondgebied.

Bij het Sumatra Verdrag van 6 april 1871 werden de Nederlandse factorijen aan de Goudkust voor 47.000 gulden verkocht aan de Britten. In ruil hiervoor kreeg Nederland de verzekering dat de Britten niet zouden ingrijpen in de pogingen om Atjeh in het noorden van Sumatra te veroveren. Aan de verkoop van de Goudkust zijn heftige discussies vooraf gegaan in beide kamers van de Staten-Generaal. De verdeling van meningen was simpel: de economen wilden de kolonie kwijt en de nationalisten wilden hem behouden. De minister van koloniën Van Bosse zei: Ik vind het een treurigen toestand om be­zittingen te hebben, waar eigenlijk niemand gaarne heengaat zoolang hij nog droog brood te eten heeft! Uiteindelijk kregen de economen toch gelijk, mede dankzij het feit dat er geen kolonisten meer te vinden waren.

Zo kwam, na het verlies van de Kaapkolonie in het begin van de negentiende eeuw, een definitief einde aan het Nederlandse koloniale rijk in Afrika. Koning Willem III liet weten dat hij: het verlies betreurt van Onzen laatste Afrikaansche Erfgoederen.

[bewerk] Deense Forten

Deze forten zijn gesticht door de Deense West-Indische Compagnie vanaf 1658 tot 1776. De bestuurder hiervan was een opperhoofd. Daarna werden de forten een Deense kroonkolonie, toen werd het tevens een gouverment. De Deense forten waren:

• Fredriksborg, van: maart 1734 - 1850.
• Christiensborg, van: april 1658 - 1659, 1661 - 1680, 1683 - 1693 en 1694 - 1850.
• Prinsensten, van: 1780 - 1850.
• Augustaborg, van: maart 1787 - 1850.
• Friedensborg, van: 1659 - 1685.
• Kongensten, van: 1784 - 1850.
• Carlsborg, van: 1658 - 1659 en 1663 - 1664.
• Cong, van: 1659 - 1661.

Net als Nederland verkocht ook Denemarken zijn forten aan het Verenigd Koninkrijk. Dit deden ze in 1850 voor 10.000 pond sterling.

[bewerk] Portugese Forten

Portugal was het land dat de Goudkust had ontdekt en als eerste Forten had gebouwd, forten van Portugal waren:

• Sao Jorge da Mina (Elmina), van: 21 January 1482 - 9 August 1637
• Fort de Santo Antonio de Axim, van: 1486 - February 1642
• Fort São Francisco Xavier, van: 1640 - 1642
• Fort São Sebastião, van: 1526 - 1637

Op 29 augustus 1642 werd de kolonie officieel opgeheven en aan Nederland overgedragen, die het bij hun eigen forten voegden.

[bewerk] Zweedse Forten

Forten van Zweden waren:

• Carlsborg, van: 1650 - 1658, 1660 - 1663.
• Fort Apollonia, van: 1655 - 1657.
• Christiensborg, van: 1652 - 1658 (dit werd de hoofdplaats).
• Fort Batenstein, van: 1650 - 1656.
• Fort Witsen, van: 1653 - 1658.

Bestuurders waren:

• Directeur Hendrik Carlof, 22 april 1650 - 1656.
• Gouverneur J. Philippus von Krusenstierna, 1656 - February 1658.
• Commandeur Tonnies Voss, 16 - 20 April 1663.

De overgebleven forten van Zweden (Chistiensborg en Carlsborg) werden in 1658 officieel aan Denemarken overgedragen, de anderen waren al verloren aan Nederland.

[bewerk] Externe links

• Nederlanderswest-Afrika
• Site over Elmina

Koloniën van het Koninkrijk der Nederlanden
Koloniën: Coromandel (tot 1825) | Deshima (tot 1853) | Goudkust (tot 1871) | Nederlandse Antillen | Nederlands-Indië (incl. Nederlands Nieuw-Guinea) | Suriname

Lees voor meer: "De zwarte met het witte hart",roman van:Arthur Japin ,Uitg. Arbeiders pers,ISBN 90-295-2288-7