Gehandicapteninstelling
Een gehandicapteninstelling of een instelling voor personen met een handicap is een verblijfsinstelling waar personen met een handicap, ook wel mindervaliden of andersvaliden genoemd, tijdelijk of definitief worden opgevangen in een thuisvervangend milieu.
In het federale België behoort deze materie tot de bevoegdheden van de regionale gemeenschappen met name b.v. de Vlaamse overheid.
In Vlaanderen betreft het vooral private instellingen die bijvoorbeeld gegroeid zijn vanuit een religieuze gemeenschap, meestal van Christelijke meer bepaald Katholieke origine. Veel van deze instellingen hebben intussen een lekenbestuur en staan ondanks hun specifieke levensbeschouwelijke oriëntatie open voor andersdenkende kandidaat-bewoners. Deze openheid naar elke levensovertuiging toe wordt vaak als een zeer belangrijk beleidskenmerk van de eigen inspiratiebron beschouwd, uitgedragen en met respect toegepast.
Een sociale dienst staat vaak in voor het onthaal, eerste officiële kennismaking of de intake plus de verdere opvolging o.a. naar familie of externe diensten (= instanties buiten de instelling) toe.
De personen met handicap wonen op kamers, meestal eenpersoons of tweepersoons, aangekleed met vast meubilair, eigen meubelen en persoonlijke spullen. Er is gewoonlijk een private sanitaire ruimte met een toilet en wastafel. De aangepaste badkamers of douchecellen zijn gemeenschappelijk en worden meestal onder begeleiding van speciaal daartoe opgeleid personeel gebruikt. Er zijn dikwijls ook per afdeling gemeenschappelijke leefruimtes ter bevordering van het sociaal contact onder de bewoners.
Veel gehandicapteninstellingen vangen personen op met uiteenlopende handicaps die ondergebracht worden in een speciaal uitgeruste afdeling zowel op vlak van personeelsbegeleiding, accommodatie als infrastructuur. Zo vereisen mensen met een mentale of geestelijke handicap andere zorgen dan mensen met een fysieke of lichamelijke handicap. Alles hangt af van de behoeftepatronen voortvloeiend uit de beperkte of uitzonderlijk goed (b.v. hoogbegaafden) ontwikkelde mogelijkheden. In de persoonsgerichte en groepsgerichte benaderingen van mindervaliden of andersvaliden worden verschillende accenten of klemtonen gelegd naar gelang de aard van de handicap. Uiteraard zijn er ook gespecialiseerde gehandicaptenvoorzieningen voor bepaalde bevolkingsgroepen zoals b.v. personen met autisme.
Andere aanwezige functionele ruimtes dan de reeds genoemde zijn een cafetaria ten behoeve van familiebezoek of grote ontspanningsactiviteiten zoals b.v. een optreden. Verder zijn er dikwijls aparte zalen voor (groeps-)kinesitherapie (= bewegingsoefeningen om het lichaam zo soepel mogelijk te houden) of ergotherapie (= recreatie en vaardigheidstraining).
De werking die zorggericht, zelfredzaamheidstimulerend en ontspannend is, steunt in hoofdzaak op diverse (zorg-)teams van professionele medewerkers elk met hun eigen takenpakket. Daarenboven is er ook het onderhouds- en keukenpersoneel, een technische dienst enz.. Aanvullende taken zoals bewonersondersteuning bij een wandeling en de bediening in de cafetaria worden meestal door vrijwilligers gedaan. Deze laatste zijn vaak verwanten van de gasten of sympathisanten uit de onmiddellijke omgeving van de instelling.
Residentiële gehandicapteninstellingen beschikken vaak ook over ambulante dagverzorgingscentra en eventueel over een dienst voor begeleid wonen. Soms fungeren dagcentra als opstap naar een verblijfsopname.
Een vrij recent fenomeen en zorgmodel dat doorgebroken is sinds het einde van de twintigste eeuw en waarop onder meer instellingen uit de Nederlandse en Vlaamse gehandicaptensector gretig inspelen is dat van de zogenaamde zorgboerderijen of kijkboerderijen.
Inzake vervoer buiten de instelling kunnen de bewoners in Vlaanderen eventueel een beroep doen op een Minder Mobielen Centrale.
Kwaliteitsvolle gehandicaptenzorg vergt een belangrijke investering van de samenleving (financieel) en van de rechtstreeks betrokken personeelsleden (beroepsliefde).
