Euskadi Ta Askatasuna

Het symbool van de ETA: een slang gewikkeld rond een bijl

De Euskadi Ta Askatasuna (Baskisch voor Baskisch Vaderland en Vrijheid of Baskenland en Vrijheid - het woord (e)ta is ook Baskisch voor "en"), beter gekend onder de afkorting ETA, is een separatistische gewapende beweging die een onafhankelijke, socialistische Baskische staat wil stichten.

ETA voert een bloedige strijd tegen de Spaanse overheid, waarbij ook onschuldige burgers niet worden gespaard. Anders dan bij Al Qaida en de Palestijnse terreurbewegingen, maar net als bij de IRA, worden meestal wel waarschuwingen gegeven voordat de bommen afgaan. Daarom zijn de gevolgen van de ETA-aanslagen (en bij de IRA) meestal beperkter van schaal. Tot en met 2003 doodde de beweging 339 burgers en 478 politieagenten en militairen.

Het symbool van de ETA is een slang gewikkeld rond een bijl. Het motto van de beweging is Bietan jarrai, hetgeen 'we gaan door met beide' betekent, namelijk met de gewapende strijd, gesymboliseerd door de bijl, en met de strijd door sluwheid, gesymboliseerd door de slang. De politieke tak van de ETA is Batasuna.

[bewerk] Doelstellingen

ETA heeft historisch gezien twee kernpunten:

Het oprichten van een socialistische Baskische staat
Het vrijlaten van ETA-leden die momenteel in gevangenissen in Spanje en Frankrijk zitten

In de loop van de jaren '80 begonnen de doelstelling van de organisatie echter te verschuiven. Drie decennia na haar oprichting leek het streven naar een onafhankelijke, socialistische Baskische staat meer en meer utopisch en praktisch moeilijk realiseerbaar. In het Democratisch Alternatief, een manifest van de ETA uit 1995, maakt de organisatie bekend een meer pragmatische koers te varen. Zo kondigde de ETA aan de gewapende strijd te staken als de Spaanse regering de soevereniteit en het zelfbeschikkingsrecht van de Basken zou erkennen. De ETA stelde in het manifest zelf voor een referendum te houden over de vraag of Baskenland een deel van Spanje moest blijven of niet.

[bewerk] Geschiedenis

Muurschildering in Pasajes

In haar begindagen was de ETA een vreedzame beweging van intellectuelen. Doordat zij door de dictator Franco gewelddadig onderdrukt werd, begon zij in de jaren zestig met gewelddadige acties. Ze werd hierbij onder meer geïnspireerd door de Algerijnse bevrijdingsbeweging in Frankrijk en door het marxisme-leninisme.

Na de democratisering van Spanje in de jaren zeventig ging de ETA door met terrorisme en verloor hierdoor veel sympathie, ook van de Baskische bevolking.

De Spaanse regering organiseerde en financierde in de jaren '80 de Grupos Antiterroristas de Liberación, doodseskaders die leden van de ETA kidnapten, martelden en vermoordden in wat bekend staat als de Vuile Oorlog.

Op 11 maart 2004 werd de ETA door de Spaanse regering uit partijpolitieke overwegingen verantwoordelijk gesteld voor de aanslagen op Madrileense forensentreinen, waarbij 191 mensen werden vermoord en ongeveer 1400 verwonden. De terreurbeweging en gelieerde politieke partij ontkenden betrokkenheid. Later bleek dat de schuld voor dit bloedbad bij Al Qaida lag. Mede hierdoor verloor de zetelende premier José María Aznar de verkiezingen aan José Luis Rodríguez Zapatero.

[bewerk] Aanslagen

ETA heeft vele aanslagen gepleegd sinds de jaren 60. Dit zijn een aantal die bijzonder opvielen:

1960 - eerste ETA aanslag, een ongeslaagde poging om een trein te laten ontsporen.
1968 - eerste dode door de ETA: Meliton Manzanas, een hoofd van de geheime politie in San Sebastian.
1973 - moordaanslag op Premier Admiraal Luis Carrero Blanco (de aangewezen opvolger van Franco) in Madrid als vergelding voor de executie van Baskische separatisten.
1980 - met in totaal 180 slachtoffers is dit een van de bloedigste jaren van de ETA.
1986 - moordaanslag op voormalig ETA commandant die het geweld afzwoor, María Dolores Katarain (Yoyes), in het bijzijn van haar kind. De ETA beschuldigde haar van desertie.
19 juni 1987 - aanslag op een supermarkt in Barcelona met 21 doden en 45 gewonden.
1995 - de Spaanse politie verijdelt plannen om koning Juan Carlos te vermoorden.
1995 - poging tot moordaanslag op Jose Maria Aznar, leider van de Spanjes rechtse oppositie en later premier.
1997 - ontvoering van een Baskische councilor, Miguel Angel Blanco, de ETA dreigde hem te vermoorden als haar eisen niet werden ingewilligd. Massale demonstraties voor zijn vrijlating, waaraan 6 miljoen Spanjaarden deelnamen, voorkwamen niet dat hij uiteindelijk vermoord werd. De publieke verontwaardiging hierover leidde tot een beweging, Basta Ya, tegen de ETA.
1998 - Manual Zamarreno, councilor van de Partido Popular wordt vermoord met een autobom.
2000 - moordaanslag op Ernest Lluch, Catalaan en voormalig PSOE-minister in de regering van Felipe González.
24 maart 2006 - De ETA kondigt een staakt het vuren aan.
29 juli 2006 - De Spaanse premier Zapatero kondigt officiële onderhandelingen met de Baskische afscheidingsbeweging ETA aan.

Ook voert de ETA kidnappingen en afpersingen (de zogenaamde revolutionaire belasting) uit om met de opbrengst haar activiteiten te financieren.

[bewerk] Juanra Rodriguez

In januari 2002 wordt Juanra Rodriguez in Amsterdam opgepakt. Volgens het Spaanse Openbaar Ministerie zou hij banden met de ETA hebben. Verschillende actiegroepen betwijfelen dit ten zeerste en beweren dat hij om politieke redenen vervolgd wordt. Zij beginnen een actie Free Juanra. In november 2003 wordt Juanra uitgeleverd en gevangen gezet in de Soto del Real gevangenis in Madrid, de Anti-Fascistische Aktie (AFA) bood hem gedurende zijn onzekere tijd dak boven het hoofd.

[bewerk] Wapenstilstand

Op 22 maart 2006 kondigde de ETA een 'permanent staakt het vuren' aan, in te gaan op 24 maart 2006 ^[1], naar eigen zeggen om een nieuw democratisch proces in Baskenland op gang te brengen.