Eugène Delacroix
Ferdinand Victor Eugène Delacroix (26 april 1798 – 13 augustus 1863) wordt gezien als de belangrijkste Franse kunstschilder van de romantiek (vandaar dat hij ook wel eens "Le prince des romantiques" genoemd wordt), naast de jong gestorven Théodore Géricault. Hij wordt ook wel een "literair schilder" genoemd (onder meer door Baudelaire) omdat hij zijn thema's vaak ontleent aan schrijvers als Shakespeare (Hamlet et Horatio au cimetière) en Dante (Barque de Dante).
[bewerk] Biografie
Delacroix werd geboren te Charenton-Saint Maurice, nabij Parijs. Zijn vader was destijds Minister van Buitenlandse Zaken onder het Directoire, maar hij stierf al in 1805. Langs moederszijde stamde hij af van een schrijnwerkersfamilie uit Duitsland (Oeben en Riesener) die onder meer voor Lodewijk XV zou hebben gewerkt. Na zijn studie aan het Lycée Napoleon begon hij zijn kunstenaarsloopbaan in het atelier van Baron Guérin. Hier leerde hij onder meer Géricault kennen, die een invloed zou uitoefenen op het werk van Delacroix (vergelijk de Bark van Dante, die duidelijk geïnspireerd was op Het vlot van de Medusa van Géricault). Hij zette zijn studie in 1816 voort aan de École des Beaux-Arts. Delacroix werd ook onderwezen door Jacques-Louis David. Verder is er in de werken van Delacroix een invloed te merken van onder meer Peter Paul Rubens (met name de Medici-cyclus, voor welke Delacroix in bewondering stond), Paolo Veronese, Francisco Goya...
Zijn eerste pogingen om de Prix de Rome te halen kenden geen succes. Toch toonde hij zijn bijzondere begaafdheid al in 1822 met zijn kleurrijke Bark van Dante. Met deze afbeelding van Dante en Vergilius in de vijfde ring van de hel, die tentoongesteld werd op de Salon in Parijs, werd hij meteen opgemerkt. Het was dan ook de Franse gouverneur die het schilderij kocht voor 2000 francs. In 1824 werd hij kennelijk geïnspireerd door de Hooiwagen van John Constable, die te Parijs werd geëxposeerd.
Het enthousiasme over het werk van Delacroix was echter niet altijd onverdeeld. Zo is het bekend dat Ingres gekant was tegen het werk van Delacroix, en Baron Gros noemde zijn Bloedbad op Chios spottend: "Het bloedbad der schilderkunst".
In 1825 verbleef hij meerdere maanden in Engeland (Londen) waar onder meer zijn vriend Richard Parkes Bonington verbleef. Hij kwam er duidelijk onder de indruk van de creativiteit van de dichter Lord Byron en van de schilder Constable. Dit komt zeker tot uiting in zijn techniek en kleurwerking, die hem in de rest van zijn carrière meer en meer typeren.
Intussen stelde een erfenis van 10.000 pond hem in staat zich ongehinderd op zijn kunst toe te leggen. Hij zette imposante historische voorstellingen op touw en in 1828 exposeerde hij op de Salon zijn befaamde doek Dood van Sardanapalus, dat veel discussie opriep. Enkele jaren later volgde het bekende schilderij De Vrijheid voert het Volk aan.
1832 betekende een definitief keerpunt in zijn carrière. Hij maakte toen als historieschilder deel uit van een diplomatiek gezantschap naar Marokko ter gelegenheid van de verovering van Algerije door Louis-Philippe. Op deze reis, die hem naast Marokko ook onder meer voerde naar zowel Algerije, als Spanje, leerde hij de klassieke oudheid kennen, naast de magie van de kleuren en het licht in de schilderkunst van Francisco Goya en Diego Velasquez. Deze reis oefende een grote invloed uit op zijn werk. Naast de lichtwerking en kleuren die nog meer benadrukt werden, is er bijvoorbeeld ook in de thematiek een grotere nadruk op het oriëntalisme, het exotisme (zie bijvoorbeeld Femmes d'Alger dans leur appartement uit 1834, Louvre), het erotisme en de strijd tussen het wilde, primitieve dier en de mens (bijvoorbeeld de leeuwenjacht-taferelen). Dit zijn allemaal typerende kenmerken van de Romantiek.
Tussen 1833 en 1847 vielen hem talloze decoratie-opdrachten te beurt in officiële gebouwen, zoals de Salon du Roi en de bibliotheken van het Palais Bourbon en het Palais de Luxembourg.
In de laatste tien jaren van zijn leven realiseerde hij nog drie belangrijke decoratieve ensembles: het centrale plafond van de Apollon-galerij in het Louvre, de Salon de la Paix in het Parijse stadhuis, en de Saint-Anges-kapel in de Saint-Sulpice.
Delacroix triomfeerde op de Wereldtentoonstelling van 1855 met tweeënveertig doeken, waaronder de bekende leeuwenjacht-taferelen. Hierna werkte hij nog bijna uitsluitend aan de decoratie van de Saint-Sulpice-kerk, die hij pas in 1861 beëindigde met Héliodore verjaagd uit de Tempel en zijn spiritueel testament, Het gevecht van Jacob met de engel.
Behalve als schilder, werkte Delacroix ook als illustrator van werken van bijvoorbeeld William Shakespeare, de Schotse schrijver Sir Walter Scott, en de Duitse schrijver Goethe.
Nadat hij zich zeven keer kandidaat gesteld had voor het lidmaatschap van de prestigieuse Franse Académie des Beaux-Arts, zou hij in 1857 uiteindelijk tot lid benoemd worden. Op het einde van zijn leven zou Delacroix meer en meer vereenzamen (dit zou komen door de kritiek) en uiteindelijk stierf hij op 65-jarige leeftijd in zijn appartement aan de Place Furstenberg, dat hij betrok in 1857, in de nabijheid van de Saint-Sulpice-kerk. Hij werd begraven op het kerkhof van Père-Lachaise.
Door onder meer zijn benadrukking van kleuren en lichtwerking en de soms onjuiste perspectiefwerking, waar Delacroix minder belang aan hechtte, doen zijn werken modern aan. Anderzijds zijn er duidelijk barokinvloeden van bijvoorbeeld Rubens in aanwijsbaar. Hij was dan ook van invloed op onder meer de impressionisten aan wie hij door zijn kleurwerking een impuls gaf. Verder zou bijvoorbeeld Vincent van Gogh in 1889 de Pietà van Delacroix uit 1850 kopiëren.
[bewerk] Belangrijkste werken
In wat volgt vindt men een beknopte bespreking van Delacroix' belangrijkste en/of bekendste werken.
De bark van Dante 1822 (Musée du Louvre) Zoals gezegd inspireerde Delacroix zich voor dit schilderij op de Divina Comedia van Dante (meer bepaald het eerste van de drie boeken, Inferno). Het beeldt Dante en Vergilius uit bij hun overtocht door de vijfde ring van de hel om bij de stad in de hel te geraken. Door de licht-donkerwerking rond de lichamen in het water weet Delacroix een drukkende, beklemmende, bijna beschuldigende sfeer te scheppen. Dit is het werk waarmee Delacroix voor het eerst opviel op de Salon in Parijs.
Het bloedbad van Chios 1824 (Musée du Louvre) Dit schilderij gaat over de Griekse strijd voor onafhankelijkheid. Delacroix toont hier de slachting van 22000 Grieken op het Griekse eiland. Hier is reeds de typische heldere kleurwerking van Delacroix te zien. Op de voorgrond ziet men de slachtoffers, wachtend op de slavernij, en de ruiter als overwinnaar torenend over het tafereel. Zowel op de aangezichten, als in het landschap heeft Delacroix een subtiel gebruikgemaakt van kleuren die perfect inspelen op de tragiek die zich afspeelt.
De dood van Sardanapalus 1828 (Musée du Louvre) Eén van de bekendste werken van Delacroix. Het betreft hier een afbeelding naar het boek "Sardanapalus" van Lord Byron. In het afgebeelde tafereel ziet men hoe de Sultan, die zelfmoord gaat plegen, zijn harem, zijn paarden en zijn bezittingen laat verbranden terwijl hij zelf stoïcijns toekijkt. Ook hier weer de typische kleurwerking, licht en beweging. Dit werk kreeg veel kritiek, niet zozeer vanwege het weergeven van een bloedbad met gebruik van erotische elementen, maar omwille van het onjuiste perspectief. Het was dan ook niet Delacroix' bedoeling om een (perspectief) realistisch weergave te geven (was voor hem minder belangrijk). Maar juist het weergeven door het gebruik van eerder vernoemde kleur, licht en beweging was voor hem van het grootste belang.
De vrijheid voert het volk aan 1830 (Musée du Louvre) (cfr afbeelding supra) Dit is één van de bekendste en meest nagevolgde schilderijen in de geschiedenis van de Franse schilderkunst. Op het tafereel ziet men de bekende allegorie van de vrijheid: de vrouw (teruggrijpend naar oudere voorstellingsmethodes voor allegorieën) met ontblote borst (naaktheid teken van de kwetsbaarheid (en dus moed) en in contrast met het verschrikkelijke dat zich afspeelt). rechts van haar ziet men een jongetje (jeugd) dat onverschrokken twee pistolen vasthoudt. Van de man links van haar (twijfelend in de verte kijkend) zegt men wel eens dat het een zelfportret van Delacroix zou kunnen zijn, al is dit niet zeker. Opvallend aan dit schilderij is de klassieke compositie (centrale driehoek) en het hedendaagse onderwerp (waar veel romantici vaak juist teruggreep naar het verleden).
De werken na zijn reis naar Marokko Deze werken typeren zich door een nog grotere nadruk op het gebruik van kleur en licht, ook de thematiek richt zich meer en meer op het exotische. Delacroix was op zijn reizen naar Marokko en Algerije onder de indruk geraakt van het merkwaardige lichtspel, de architectuur en de kleuren van bijvoorbeeld de klederdracht. Een goed voorbeeld van deze benadrukking vindt men bijvoorbeeld bij "De vrouwen van Algiers in hun vertrek" (1834, Musée du Louvre). Ook de strijd tussen de mens en de primitieve kracht van het wilde dier is een terugkomend thema, men denke bijvoorbeeld aan de Leeuwenjacht-taferelen (1861; The Art Institute of Chicago).
[bewerk] Bibliografie
- WOLF, N., La Peinture Romantique, Parijs, 1999
- TOMAN, R., Classicisme en Romantiek, Arschitectuur, Beeldhouwkunst, schilderkunst, tekenkunst 1750-1848, Keulen, 2000
- NERET, G., Delacroix, Parijs, 1999
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Eugène Delacroix op Wikimedia Commons. |
