Drielandenlimburgs

Limburg in 1477

Drielandenlimburgs is een recent door de taalkundigen Welschen en Frins geïntroduceerde term, waarmee worden aangeduid de grensdialecten of variëteiten van de Limburgse streektaal die gesproken worden in het zuidoosten van de Nederlandse provincie Limburg en de onmiddellijk aangrenzende gebieden in België en Duitsland. Het gaat hier om variëteiten die rond de Duitse grensstad Aken gesitueerd kunnen worden en die meer tegen het Duits aan liggen dan de variëteiten van het Limburgs elders in de beide provincies Nederlands en Belgisch Limburg.

[bewerk] Diep-Limburgs

We zouden dit taalgebied ook wel als Diep-Limburgs kunnen aanduiden (Welschen 2002). Hier bevinden we ons in een overgangszone tussen het Limburgs en de aangrenzende Middelfrankische of Rijnlandse dialecten, het Ripuarisch. In Nederlands Limburg valt bijna twee-derde van Zuid-Limburg, met name het heuvelland en de Oostelijke Mijnstreek, onder dit taalgebied. Het strekt zich noordwestelijk uit tot Valkenburg. Het waren precies de bezittingen van het oude hertogdom Limburg die in deze invloedssfeer lagen. In Belgïe hoort het zogenaamde Platdiets van de Platdietse streek ertoe, alsmede de twee meest oostelijke dorpen in de Voerstreek en het gehele kanton Eupen. In Duitsland sluit het grensgebied bij Aken erbij aan. Zie verder het lemma Zuidoost-Limburgs.

Drielandenpunt bij Vaals

[bewerk] Kenmerken van een eigen taal

Een Nederlands onderzoeker van deze grensdialecten, Jean Frins, toonde in 2005 aan, dat dit Drielandenlimburgs eigenlijk geen dialect is van het Nederlands en ook niet van het Duits, maar een zelfstandige taal, die niet alleen specifieke woorden kent, maar ook syntactische kenmerken die zelfs in geen enkele andere taal ter wereld voorkomen.

[bewerk] Euregio Maas-Rijn

Op politiek niveau wordt in deze regio een grensoverschrijdende economisch-culturele samenwerking bevorderd, in de zogenoemde Euregio Maas-Rijn, waarin behalve de bekende driehoek Aken (D), Luik (B) en Maastricht (NL), ook de steden Hasselt (B), Genk (B) en Heerlen (NL) prominent vertegenwoordigd zijn. Dergelijke grensoverschrijdende initiatieven van bovenaf kunnen voor de bevolking over een breder gebied hun nut afwerpen en welkom zijn, maar intensivering van de aandacht voor het oude Limburgse en Limburgstalige kerngebied zelf zou daarbinnen een hoge prioriteit mogen hebben. Het taalbewustzijn van de Drielandenlimburger kreeg tot voor kort weinig aandacht, met name in de regio Aken. Het oude hertogdom Limburg was het historische hart van deze regio, en vormde al bij uitstek een Euregio Maas-Rijn. Zorg voor het culturele erfgoed kan het beste bij de bron zelf beginnen. De gemeenschappelijke streektaal kan ook nu nog het cement van deze Euregio vormen.

[bewerk] Classificatie

Indo-Europees
- Germaans
  - West-Germaans
    - Nederfrankisch / Rijnlands
      - Maas-Rijnlands
        
        Limburgs / Nederrijns
        
        Drielandenlimburgs

[bewerk] Media-aandacht

In de bijlage 'Wetenschap & Onderwijs' van NRC Handelsblad van 10/9/06 verscheen een paginabrede bijdrage over het grensoverschrijdend toontaal-karakter van het Limburgs, onder de titel: 'Limburgse hoogten'. Zie ook [1] De tonen van het Limburgs.
De regionale dagbladen Dagblad de Limburger / Limburgs Dagblad brachten op 23/9/06 een bijna paginagroot artikel over het Drielandenlimburgs onder de titel 'Taal als cement van de Euregio'. Zie ook [2].

[bewerk] Literatuur

Een uitgebreide literatuuropgave is te vinden onder het lemma Zuidoost-Limburgs.

[bewerk] Bron

A.J. Welschen 2000-2005: Course Dutch Society and Culture, International School for Humanities and Social Studies ISHSS, Universiteit van Amsterdam (met toestemming)

[bewerk] Zie ook

[bewerk] Externe links