Compsognathus
| Compsognathus Status: Fossiel |
||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 De beroemde tekening van Compsognathus door Gerhard Heilmann |
||||||||||||||
| Taxonomische indeling | ||||||||||||||
|
Compsognathus longipes was een kleine theropode dinosauriër behorende tot de groep van de Coelurosauria die in het Laat-Jura in Europa leefde. Fossielen van het dier zijn gevonden in Duitsland, Frankrijk en misschien Portugal. Hoewel men vroeger dacht dat hij de kleinste dinosauriër was, waren verschillende anderen kleiner — met name Microraptor, Parvicursor en Caenagnathasia.
Het dier is in 1859 beschreven door Wagner. De geslachtsnaam betekent "elegante kaak" of "bevallig snuitje"; de soortnaam: "met lange voet".
Compsognathus is bekend van twee bijna volledige skeletten, een uit Duitsland dat 90 cm lang is, en een ander uit Frankrijk dat 125 cm lang is; andere fragmenten duiden op groottes tussen de 70 tot 140 cm. Tanden gevonden in Portugal worden ook aan deze soort toegeschreven. Hoewel het Franse fossiel eerst beschreven werd als een aparte soort (Compsognathus corallestris), worden dat en het Duitse exemplaar tegenwoordig aan dezelfde soort toegeschreven: C. longipes. Een gedeeltelijke voet is ook beschreven als van Compsognathus maar de toeschrijving is onzeker.
Compsognathus had misschien maar twee vingers, want er zijn geen beenderen van een derde gevonden. Maar dat is ook nog niet zeker. Het blijkt dat Compsognathus op kleine gewervelde dieren joeg, omdat de beenderen van de hagedis Bavariasaurus gevonden zijn in zijn borstholte.
Vele jaren lang was Compsognathus de enige bekende kleine theropode, en werd daarom door Thomas Huxley vergeleken met Archaeopteryx als dinosaurische voorouder of familie van de vogels. Nu is het bekend dat andere dinosauriërs veel beter leken op vogels, de Maniraptoriformes zoals Segnosaurus, Oviraptor en Deinonychus. Er werd betwijfeld dat Compsognathus veren had, omdat er geen bewaard zijn gebleven bij de skeletten, terwijl Archaeopteryx, die werd gevonden in dezelfde sedimentlagen, altijd met veren werd gevonden. De duidelijke veren bij Archaeopteryx echter zijn de grote veren van de vleugels en de staart. De kleine veertjes die het lichaam bedekten zijn slecht bewaard gebleven. Een familielid van Compsognathus, Sinosauropteryx, had wel degelijk zogenaamde protoveren, dus is het plausibel dat Compsognathus ook bevederd was. Aan de andere kant heeft de verwante Juravenator althans ten dele schubben.
