Clusterhoofdpijn
| Clusterhoofdpijn | |
 |
|
| ICD-10 | G44.0 |
| ICD-9 | 346.2 |
| eMedicine | EMERG/229 |
Clusterhoofdpijn afgekort C.H., is een neurologische aandoening die zich uit in extreme pijn aan één kant van het hoofd.
Inhoud |
[bewerk] Clusterhoofdpijn
Mensen die lijden aan clusterhoofdpijn ervaren extreme hoofdpijnen in de omgeving van één van de ogen of de slaap. De pijn kent verschillende gradaties variërend van lastig tot vrijwel onhoudbaar. De locatie en het soort pijn kan vergeleken worden met de pijnscheut die men krijgt door te snel iets kouds, zoals een ijsje, te eten. De analogie is te beperkt, maar kan een inzicht geven in de pijnervaring van een aanval. Mensen die clusterhoofdpijn hebben en ook de pijn van migraine kennen, melden dat de pijn van clusterhoofdpijn vele malen erger is. Een andere analogie is het gevoel van een brandende ijspriem welke herhaaldelijk door het oog de hersenen ingestoken wordt. Aanvallen kunnen meerdere keren per dag voorkomen en duren gemiddeld 1 uur, maar kunnen variëren tussen de 15 minuten en drie uur. Nare bijkomstigheid is dat ze abrupt op kunnen komen.
Het aantal mannen met deze vorm van hoofdpijn ligt hoger dan het aantal vrouwen dat het heeft; een verhouding van ongeveer 3:1. Echter wordt dit onderlinge verschil al jaren kleiner en niet zeker is of het steeds vaker voorkomt bij vrouwen, of dat er in de loop der jaren betere diagnoses gesteld worden. Tussen de 1 en 4 mensen per 1000 inwoners van Amerika en West-Europa lijdt aan deze kwaal. Breedtegraad (geografische breedte) speelt een rol bij het voorkomen van clusterhoofdpijn; ze komen vaker voor naarmate men van de evenaar af gaat richting de polen. Er wordt gedacht dat grote veranderingen in de lengte van de dag verantwoordelijk zijn voor deze toename. Ook opvallend is het grote aantal mannen in de leeftijdscategorie van 17 tot 49 jaar. Tevens valt op dat er weinig clusterpatiënten zijn van 60 jaar of ouder.
Deze vorm van hoofdpijn onderscheidt zich in 2 types; episodisch en chronisch. In de episodische vorm verschijnen de aanvallen in clusters van enkele weken tot maanden waarna deze weer verdwijnen. Hier komt de naam clusterhoofdpijn dan ook vandaan. Chronische patiënten (ongeveer 10-15% van alle gevallen) kennen deze "rustperiodes" niet en hun aanvallen kunnen dagelijks doorgaan. Overigens kan de episodische clusterhoofdpijn overgaan in de chronische en omgekeerd.
Een merkwaardig fenomeen bij clusterhoofdpijn is de bijna metronomische regelmaat van de aanvallen. Aanvallen die dagelijks op bijna precies dezelfde tijdstippen beginnen zijn zeer typisch.
Een sinistere benaming voor deze aandoening is suicide headache oftewel zelfmoordhoofdpijn. Meer dan de helft van alle clusterhoofdpijnlijders overwegen dit eens of meerdere malen en soms blijft het niet alleen bij overwegen. Andere naam is 'ziekte der rustelozen' omdat de patiënt moeilijk stil kan zitten en veel heen en weer loopt.
[bewerk] Ziekteleer
Een van de meest geaccepteerde theorieën is dat clusterhoofdpijn te wijten is aan een afwijking in de hypothalamus (onderdeel van de tussenhersenen). Dit zou kunnen verklaren waarom de aanvallen regelmatig op hetzelfde tijdstip opkomen en vaak ook tijdens een bepaald seizoen, aangezien een van zijn functies het regelen van de biologische klok is. Er lijkt een genetisch component verantwoordelijk voor clusterhoofdpijn, hoewel er nog geen enkel gen gevonden is dat geïdentificeerd kon worden als het bewuste gen.
[bewerk] Triggers
Triggers voor de aanvallen kunnen zijn:
- alcohol;
- (oude) kaas;
- ve-tsin;
- smaakversterkers E620 tot-en-met E627;
- chocolade.
[bewerk] Bijverschijnselen
Een aanval gaat vaak vergezeld van enkele van, of al deze bijverschijnselen:
- tranen van het oog;
- lopende/verstopte neus;
- bewegelijkheid/willen lopen;
- veranderingen aan de pupil;
- zweten.
[bewerk] Prodromale verschijnselen
In veel gevallen kondigen aanvallen (of clusterperiodes) zich aan via zogenaamde prodromale verschijnselen (waarschuwingstekens). Dit kan zijn in de vorm van:
- prikkelbaarheid;
- een onrustig gevoel;
- tintelingen in en rond de neus;
- tranend oog.
[bewerk] Gevolgen
De gevolgen van clusterhoofdpijn zijn vaak zeer ernstig: geheugen- en concentratiestoornissen, onbegrip van de omgeving, sociaal isolement en zelfs arbeidsongeschiktheid. Vaak wordt de hoofdpijn gezien als een psychisch verschijnsel en kan, volgens velen, makkelijk verholpen worden met een pijnstiller of een dagje rust. Mensen die echt te lijden hebben onder hoofdpijn weten echter wel beter. Natuurlijk kan er een psychische oorzaak zijn, die niet onderschat moet worden maar in veel gevallen wordt de werkelijke oorzaak van de hoofdpijn niet herkend of gevonden.
[bewerk] Medicijnen
Verlichting van pijn kan door middel van medicijnen, maar omdat de oorzaak van deze aandoening nog altijd niet bekend is bestaat er geen genezing. Veelal worden preventieve medicijnen gebruikt (vaak in grote hoeveelheden). Deze maskeren of verminderen wel de symptomen, maar nemen ze nooit helemaal weg. De meest effectieve behandeling voor een zware aanval is het inademen van zuivere zuurstof uit een tank, of een imigran injectie. Verapamil, ofwel Isoptin, kan in veel gevallen gedurende het gehele cluster ter preventie gebruikt worden. Het verlaagt de bloeddruk. De patiënt voelt de aanvallen wel, maar de hoofdpijn openbaart zich niet. Ook lithium en prednison kunnen aanvallen soms voorkomen.
Pijnstillers als paracetamol helpen niet, wel triptaaninjecties of het toedienen van zuivere zuurstof.
