Chiro
De Chiro is een christelijke jeugdbeweging in Vlaanderen.
Inhoud |
[bewerk] Naamgeving
De naam Chiro komt van de Griekse letters chi (χ) en rho (ρ), wat verwijst naar Christus Rex (Christus Koning). Oorspronkelijk verwees de term 'Chirojeugd' alleen maar naar de jongens in de patronaten. Jos Cleymans gebruikte dat woord in het hoofdartikel van 'Het Katholiek Patronaat' toen dat voor de eerste keer verscheen, op 1 oktober 1934. In dat artikel stelde hij een werking voor waaruit de latere jeugdbeweging zou groeien.
De opvoeding die in de patronaten gegeven werd, paste binnen het idee van 'Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Kristus' (de AVV-VVK-gedachte). 'Chi' en 'rho' passen daarbij omdat het de eerste letters zijn van Jezus' bijnaam: Christos, de gezalfde. De keuze voor de Griekse letters heeft te maken met het Nieuwe Testament: dat was oorspronkelijk in het Grieks geschreven. De Waalse zusterbeweging heet Patro. De Chiro van de Oostkantons sluit aan bij de organisatie van Chirojeugd Vlaanderen.
De beweging heeft ook internationale 'vertakkingen', vooral in Latijns-Amerika en Afrika (Kiro Congo, bijvoorbeeld), en werkt via de internationale koepel Fimcap samen met jeugdbewegingen over de hele wereld.
[bewerk] Logo
| Het oorspronkelijke logo bestond alleen uit de XP. |
| In de jaren '80 werd de X uitgerekt tot een open cirkel, om te tonen dat de Chiro een beweging is, een gemeenschap die op zich staat (een kring of cirkel), maar die oog heeft en openstaat voor de omgeving en de wereld (de opening in de cirkel). |
In 2005 lanceerde de Chiro haar vernieuwde huisstijl. Ze kozen daarbij voor "een WIT logo in een ROOD en SPEELS vlak"
|
[bewerk] Bewegingskledij
Tot 1995 had de Chiro een uniform: één set kledij voor de jongens en één set voor de meisjes. Tijdens Krinkel '95, een bivak voor alle leiding, werd zowel de kledij als het concept erachter aangepast: sindsdien is er een assortiment bewegingskledij, waaruit groepen én individuen hun eigen keuze kunnen maken. Lokale groepen kunnen dus wel nog kiezen voor een uniform, waarbij ze de vrijheid hebben om zelf een samenstelling te kiezen, maar dat wordt niet opgelegd van bovenaf.
Het vroegste uniform was enerzijds gegroeid uit wat er in de Patronaten gedragen werd en anderzijds uit internationale invloeden. De jongens droegen een donkerbruin hemd, een zwarte korte broek, en een oranje das. De meisjes droegen een blauwe overgooier. Dat uniform werd alleen gedragen bij officiële momenten: om naar de mis te gaan, tijdens de openingsformatie en de slotformatie en tijdens het marcheren. Voor de eigenlijke activiteiten werd aangepaste spelkledij aangetrokken.
In 1974 werd voor het eerst een nieuw uniform ingevoerd. De grote veranderingen die op gang gekomen waren sinds Top 64 kregen nu ook in het uiterlijk van de beweging hun weerslag. De jongens droegen voortaan een beige hemd en een donkerbruine korte broek, de meisjes een gele blouse en een blauw jeansjurkje met bretellen. Voor de jongste afdeling was er alleen een T-shirt met het afdelingsfiguurtje.
Sinds 1995 bestaat het basisassortiment uit:
- een (korte) beige broek, of een beige rok voor de meisjes
- een rode T-shirt
- een blauw hemd
- een blauwe sweater
Daarnaast is er een assortiment randkledij, met o.a.:
- een Chirobuff
- beige of blauwe kousen
- Chiroschoenen of -sandalen
Alle kledij kan worden aangekocht in de Chirowinkel, De Banier. De Chiro garandeert dat alle kleren in eerlijke omstandigheden geproduceerd zijn. Groepen die dat willen, kunnen ook de groepsnaam laten afdrukken op de sweater.
[bewerk] Onderverdelingen
In de Chiro bestaan de volgende afdelingen, met hun bijhorende kleur, in volgorde van leeftijd:
- ribbels, paars (niet in alle Chirogroepen, meestal in Chirogroepen met teveel speelclubbers)1ste & 2de leerjaar
- speelclub, geel (vroeger ook kapoenen e.d. genoemd) 3de & 4de leerjaar indien er ribbels zijn, 1ste, 2de & 3de leerjaar indien er geen zijn
- rakwi's, groen (komt van rakkers(jongens) en kwiks(meisjes)) 5de & 6de leerjaar indien er ribbels zijn 4de, 5de & 6de leerjaar indien er geen zijn
- tito's, rood (komt van tippers(meisjes) en toppers(jongens)) 1ste & 2de middelbaar
- keti's, blauw (komt van kerels(jongens) en tiptiens(meisjes)) 3de & 4de middelbaar
- aspi's, oranje (komt van aspiranten) 5de & 6de middelbaar
De jongste afdeling, de ribbels, wordt qua benaming vrij gelaten. Andere mogelijkheden zijn tsjoepkes, pinkels, kadeekes, biekes, sloebers, kabouters, oskaarkes, pagadders, Bengels, kiekeboes, miniclub... De oudste afdeling, de aspi's wordt soms overgeslagen of ingekort naar 1 jaar indien er leiding te kort is. Deze beslissing ligt bij elke chiro apart.
[bewerk] Geschiedenis
De start van Chiro valt niet echt te bepalen. Reeds in de 19e eeuw is er sprake van een start maar pas na de Tweede Wereldoorlog kunnen we echt spreken van Chiro.
[bewerk] De 19e eeuw
Halverwege de 19e eeuw worden in verschillende parochies in Vlaanderen patronaten opgericht. Deze organisaties organiseren op zondag ontspanning en godsdienstige vorming voor de plaatselijke jeugd. Er was nog geen sprake van een nationale of zelfs regionale samenwerking en elk patronaat deed zowat zijn eigen ding. De 'leiding' bestond in die tijd uit patronaatsheren en -dames.
de outfit; In het ontstaan van de chiro droegen de meisjes; -een kort lichtblauw kleedje, -een gele stropdas met een gevlochten ring, -een riem, -en hoogopgetrokken kousen.
[bewerk] Na de Eerste Wereldoorlog
Na de Eerste Wereldoorlog komt er meer en meer samenwerking tussen de patronaten. De samenwerking werd wat bemoeilijkt daar er vele soorten patronaten waren en men op de ene plek er modernere ideeën op na hield dan op de andere. In 1934 start E.H. Jos Cleymans met een grote 'vernieuwing'. Hij was op dat moment algemeen secretaris van het Jeugdverbond voor Katholieke Actieën en wordt algemeen beschouwd als de 'stichter' van Chiro zoals we die nu kennen. Hij voerde de kentekens Chi en Ro in, de Christus-Koninggedachte, spelen in openlucht, meer godsdienst-beleving i.p.v. onderricht. Hij richtte ook een structuur op met een nationaal verbond, regio-verbonden, gewesten en groepen.
[bewerk] De Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef de Chirowerking op een laag pitje bestaan, hoewel vele proosten en leiders onder de wapens moesten. De bijeenkomsten en 'manifestaties' werden onder het mom van zuiver godsdienstige manifestatie gehouden om de Duitse bezetter te misleiden. De vlam werd zo levend gehouden en na de oorlog begon Chiro overal door te breken. In 1946 volgde de officiële erkenning en het aantal groepen groeide van 200 tot 500. Er werd een visie ontwikkeld en de groepen werden onderverdeeld in vaste leeftijdsgroepen.
[bewerk] De jaren vijftig
In de jaren 50 treedt de Chiro sterk naar buiten. Er werd nog heel sterk vastgehouden aan het het belijden van de boodschap en de afdelingswerking werd helemaal uitgebouwd. In 1957 verhuisde het nationaal secretariaat naar het nu nog steeds gebruikte adres in Antwerpen: Kipdorp 30.
[bewerk] De jaren zestig
In de jaren 60 wordt de Chirowerking opengegooid. De aspirantenwerking wordt uitgewerkt en de leiders worden aangemoedigd tot het oprichten van andere lokale jeugdwerkingen zoals jeugdhuizen, jongerengemeenschappen,... Ook de maatschappelijke verandering was in de Chiro voelbaar. Er werd gedemocratiseerd en de leiders kregen dus meer inspraak in hun eigen vereniging en voor het eerst werden gemengde groepen gestart. Dit werd zelfs sterk verdedigd.
[bewerk] De jaren zeventig
Tijdens de jaren 70 werd het gedachtegoed van '68 door de Chiro omarmd. De Chiro werd een maatschappijkritische beweging. Spelenderwijs werd er meegewerkt aan een betere maatschappij. Er werd een nieuw uniform ingevoerd en het leidingsblad Dubbelpunt wordt geboren. En de Chiro werd een vzw. De leidingsploeg was ondertussen aangegroeid tot 8000 leden.
[bewerk] De jaren tachtig
Door de economische crisis en het opkomend individualisme kwam de Chiro zoals veel jeugdbewegingen onder druk te staan. Het ledenaantal daalde met 20.000 en een hondertal groepen moesten stoppen wegens te weinig leiding, leden of beide. Als antwoord hierop werd de afdelingswerking centraal geplaatst en werd er gewerkt aan een betere bekendmaking en uniforme bekendmaking van Chiro. En zo kon in de tweede helft van de jaren tachtig weer een groei van het aantal leden en groepen worden vastgesteld.
[bewerk] De jaren negentig en verder
Tijdens de jaren 90 werd de evolutie uit de jaren 70 en 80 verder gezet. Chiro groeide uit tot een opener meer pluralistische beweging, en dit zonder de christelijke waarden te verloochen.
[bewerk] De afdelingsnamen
In het begin werden de afdelingsnamen vooral gekozen in de geest van de opvoeding die moest worden gegeven.
- Jongens : strijdvaardig, dapper en sterk.
- Meisjes : dienstbaarheid, zuiverheid, schoonheid.
1940-'50:
- jongens: Burchtknapen, Knapen en Kerels
- meisjes: Zonnekinderen, Zonnemeisjes en Kristimeisjes
1950-'60:
- Zonnemeisjes worden Kroonmeisjes
- Zonnekinderen worden Zonnemeisjes
- Jongknapen, Sterretjes en Aspiranten komen erbij
1960-'70:
- Sterretjes/Jongknapen worden speelclub
- Zonnemeisjes/Burchtknapen worden kwiks/rakkers
- Kroonmeisjes/Knapen worden tippers/toppers
- Kristimeisjes/Kerels worden tiptiens/kerels
- Aspiranten
[bewerk] Bekende Vlamingen uit de Chiro
Een meer uitgebreide lijst is te vinden op www.chiro.be/Chiro-BVs
- Bert Anciaux
- Rutger Beke (Triatleet)
- Janine Bischops
- Jean-Luc Dehaene (voor zijn overstap naar de scouts)
- Mark Demesmaeker
- Michiel Devlieger
- Stijn Devolder (Wielrenner)
- Sabine Devos
- David Dewaele en Stephen Dewaele
- Herman Dewit (volksmuzikant van 't Kliekske)
- Frank Dingenen
- Piet Goddaer (Ozark Henry)
- Felice (André Steemans)
- Otto Jan Ham (StuBru-medewerker)
- Marc Herremans (Triatleet)
- Ilse Van Hoecke (Ketnet)
- Leif Hoste (Wielrenner)
- Gerrit Kerremans (StuBru-presentator)
- Goedele Liekens
- Ronny Mosuse en (wijlen) Robert Mosuse
- Kelly Pfaff
- Jean Bosco Safari
- Herman Schuermans (Organisator Rock Werchter)
- Dina Tersago (Vlaams presentatrice)
- Urbanus (van Anus of Urbain Servranckx)
- Peter Van de Veire (StuBru )
- Inge Vervotte (politica)
- Luc De Vos (Gorki)
- Raf Coppens (cabaretier)
