Begijnhoven in Vlaanderen

De 26 Vlaamse begijnhoven zijn hoogst uitzonderlijk en getuigen van universele waarde: ze werden dan ook in october 1998 voorgesteld om opgenomen te worden op de lijst van monumenten van het Werelderfgoed.

De volgende lijst werd voorgesteld:

• Provincie Antwerpen: Antwerpen, Herentals, Hoogstraten, Lier, Mechelen (Groot- en Klein Begijnhof), en Turnhout.
• Provincie Limburg: Borgloon, Sint-Truiden, Tongeren, en Hasselt.
• Provincie Oost-Vlaanderen: Aalst, Dendermonde, Gent ( Groot en Klein Begijnhof, en Begijnhof van Sint-Amandsberg), en Oudenaarde.
• Provincie West-Vlaanderen: Brugge, Diksmuide, en Kortrijk.
• Provincie Vlaams Brabant: Aarschot, Diest, Leuven (Groot- en Klein Begijnhof), Overijse, en Tienen.
  

Van deze lijst werden uiteindelijk dertien Vlaamse begijnhoven opgenomen op 02/12/1998.
Deze begijnhoven werden in het ICOMOS comité van de UNESCO voorgesteld en ingeschreven op de Wereldlijst van het Cultureel Erfgoed omdat ze representatieve voorbeelden van zijn van de groep begijnhoven: 5 van het stedelijk type (a), 4 van het pleintype (b) en 4 van het gemengde type (c).

• Provincie Antwerpen: Hoogstraten (b), Lier (a), Mechelen Groot Begijnhof (a), Turnhout (b).
  
• Provincie Limburg: Sint-Truiden (b), Tongeren (a).
  
• Provincie Oost-Vlaanderen: Dendermonde (b), Gent Onze-Lieve-Vrouw ter Hoye (c), Sint-Amandsberg (a).
  
• Provincie Vlaams-Brabant: Leuven Groot Begijnhof (c), Diest (a).
  
• Provincie West-Vlaanderen: Brugge (c), Kortrijk (c).
  

[bewerk] Het oudste en het grootste Vlaamse begijnhof

Het Lierse begijnhof is volgens sommige geschiedkundigen het oudste van Vlaanderen. De datering is onduidelijk. Het is een typische stratenbegijnhof, dat als een "dorp binnen de stad" ligt. Felix Timmermans noemde het "d'amandelboon van Lier".

Het begijnhof met de oudste historische documenten bevindt zich in Leuven en is door de KU Leuven prachtig gerestaureerd. Het andere begijnhof (Klein Begijnhof), waar maar een deel meer van overeind staat, is in 2004 door het O.C.M.W. gerestaureerd en aan individuen verkocht.

De grootste begijnhoven bevonden zich in Mechelen, Brussel en Gent, waar zelfs het Klein Begijnhof nog bijzonder uitgestrekt is. het Begijnhof van Brussel is bijna helemaal verdwenen. Alleen de kerk staat nog overeind. Ooit woonden hier om en beide 1000 mensen: begijnen maar ook kinderen en andere alleenstaande vrouwen. Iets minder groot waren de begijnhoven van Leuven en Diest, met ongeveer 500 inwoners, maar deze twee zijn wel goed bewaard gebleven.

[bewerk] Lijst van gedateerde Vlaamse begijnhoven

Andere (gedateerde) begijnhoven zijn te vinden in

• vóór 1232 Leuven (Groot begijnhof),
• 1234 Oud Sint-Elisabethbegijnhof (Begijnhofdries Gent),
• 1234 Antwerpen,
• 1238 Kortrijk,
• 1239 Tongeren (eerste vermelding, dus niet de datum van de stichtingsakte),
• 1240 Ieper,
• 1240 Begijnhof O-L-V Ter Hooie (Lange Violettestraat 208 Gent),
• 1240 Zoutleeuw,
• 1242 Brugge,
• 1245 Geraardsbergen,
• 1245 Hasselt (België),
• 1245 Tienen,
• 1250 Brussel,
• 1252 Anderlecht,
• 1253 Diest,
• 1257 Lier,
• 1258 Borgloon,
• 1258 Mechelen (Groot Begijnhof),
• 1259 Aarschot,
• 1259 Sint-Truiden,
• 1265 Herentals,
• 1270 Dendermonde,
• 1272 Leuven (Klein begijnhof),
• 1380 Hoogstraten
• 1874 Nieuw Sint-Elisabethbegijnhof (Gent-Sint-Amandsberg)

Onbekende datum

• 13e eeuw Diksmuide (heropgericht in 1918)

Het betreft alle begijnhoven waarvan de stichtingsdata (ongeveer) bekend zijn uit stichtings- of schenkingsakten.

[bewerk] Zie ook

• Begijnhof (Turnhout)
• Begijnhof (Kortrijk)