Groot Begijnhof Sint-Elisabeth
Gent heeft drie begijnhofsites: het Begijnhof Sint-Elisabeth of, voluit, Oud Begijnhof Sint-Elisabeth, staat bekend als het Groot Begijnhof. Voor het Begijnhof Ter Hoye zie het Klein begijnhof (Gent). Het groot begijnhof dankt zijn naam aan de Heilige Elisabeth van Thüringen, ook vaak Elisabeth van Hongarije genoemd
Inhoud |
[bewerk] Ligging
Het Gentse Oud Begijnhof Sint-Elisabeth is een woonwijk en een beschermd stadsgezicht. Het ligt in het noordwesten van Gent in de buurt van het Rabot, tussen de Burgstraat en de Begijnhoflaan.
[bewerk] Geschiedenis
In de 13e eeuw verhuisden de Cisterciënzerinnen vanuit hun kloosterpand in Onderbergen (naast de St-Michielskerk) naar hun nieuwe klooster met infirmerie, genaamd ‘Haven van Maria’ of nog ‘Toevlucht van Maria’, vandaag beter gekend als ‘de Bijloke’. Zij dankten hun nieuwe abdij aan de interventie van Gravin Johanna van Constantinopel, dochter van Boudewijn IX van Vlaanderen , die in 1236 in Rijsel, een vergelijkbare infirmerie stichtte: het hospice de la Comtesse Jeanne.
Een aantal godvruchtig levende vrouwen (de mulieres sanctae, de mulieres religiosae, de virgines continentes) die aanvankelijk leefden in de schaduw van het klooster in Onderbergen om er een bijdrage te leveren aan de ziekenzorg, verhuisden mee naar de nabijheid van de Bijloke. Maar weldra kregen ook zij, door tegemoetkoming van Gravin Johanna van Constantinopel, de beschikking over een stuk land: een moerassig gebied, omringd door natuurlijke waterlopen, aan het einde van de Burgstraat.
Het begijnhof uit 1234 groeide in de loop der eeuwen uit tot een begijnhofstad bestaande uit een kerk, het huis van de grootjuffer, een infirmerie, een infirmeriekapel, 18 conventen en 103 begijnenhuizen, een bleekweide en een boomgaard.
Een samenloop van omstandigheden: de Franse Revolutie (waardoor de kerkelijke goederen eigendom van de gemeenten werden), het aan de macht komen van een liberaal stadsbestuur in de stad Gent, de industriële revolutie (met de vraag naar goedkope arbeiderswoningen) en het idee van de stadsarchitecten om de stad Gent ‘open te gooien’ door onder meer het Begijnhof af te breken, leidde er uiteindelijk toe dat de begijnen zich verplicht zagen te verhuizen naar naar hun nieuwe begijnhof te Sint-Amandsberg.
Mede door de (ook financiële) inzet van de Hertog van Arenberg (Prins van Recklinghausen) kon in 2 jaar (1872-1874) een nieuw begijnhof in neogotische stijl opgericht worden in Sint-Amandsberg. Meer dan 600 begijnen verhuisden op 29 september 1874 naar Sint-Amandsberg, nu een deelgemeente van Gent.
[bewerk] Na 1874
Na het vertrek van de begijnen werden hun huizen en conventen door het OCMW verhuurd aan minder begoede Gentenaars. Het OCMW investeerde weinig in vernieuwing en modernisering en de buurt viel ten prooi aan stedelijk verval.
Langzamerhand kwamen wat meer begoede inwoners in opstand tegen de verloedering. Er werd ook steeds meer gepleit om de wijk als een belangrijk stuk erfgoed te bewaren voor verdere verloedering. Als gevolg van subsidiëring en privé-initiatief onderging de wijk vanaf 1984 zelfs gentrificatie. Ook hier waren kunstenaars de pioniers: Constant Permeke, Albert Servaes en Frits Van den Berghe hebben allen ooit Van Akenstraat, 7 als adres gehad.
In het Engels staat de wijk algemeen bekend als "Holy Corner". Er zijn namelijk vier verschillende kerken gevestigd: de Rooms-Katholieke Sint-Elisabethkerk (de vroegere begijnenkerk), de Orthodoxe Sint-Andreaskerk, beiden in de Van Akenstraat, de Protestantse Rabotkerk (gevestigd op de vroegere bleekweiden, dus aan de grens van het vroegere begijnhof met het Rabot), en de Anglicaanse Saint John's Church in de Edmond Boonenstraat.
