Auslautverhärtung
Auslautverhärtung, finale verscherping of final devoicing is het fonologische proces waarbij stemhebbende medeklinkers aan het einde van een woord stemloos worden.
Een voorbeeld aan de hand waarvan het bestaan van Auslautverhärtung in het Nederlands aannemelijk gemaakt kan worden: het woord dat wordt geschreven als wand wordt uitgesproken als /wɑnt/. Het meervoud ervan wordt uitgesproken als /wɑndən/. Daarvoor zijn in beginsel twee verklaringen denkbaar:
- het woord is 'eigenlijk' ('onderliggend' in het taalkundige jargon) /wɑnt/ en het Nederlands heeft een regel voor meervoudsvorming die een /t/ voor de meervoudsuitgang /ən/ verandert in een /d/. Probleem is dan alleen dat een meervoud als /wɑntən/ (wanten) voor /wɑnt/ (want) niet te verantwoorden is. Daarom gaan taalkundigen uit van de tweede verklaring, namelijk:
- het woord heeft de 'onderliggende' vorm /wɑnd/ en Auslautverhärtung, waardoor het meervoud /wɑndən/ kan worden afgeleid door de uitgang /ən/ toe te voegen. De Auslautverhärtung zorgt ervoor dat het onderliggende /wɑnd/ in het enkelvoud wordt omgezet in /wɑnt/. Die regel geldt eveneens voor /wɑnt/ en zijn meervoud /wɑntən/.
Auslautverhärtung is een veelvoorkomend proces in talen -- het Catalaans, het Russisch, het Turks en het Pools hebben het bijvoorbeeld ook -- maar het is niet universeel. Het Nederlands en Duits kennen het bjivoorbeeld wel, het Engels niet en het Fries heeft pas recent Auslautverhärtung ondergaan.
