Afghaanse Oorlog (1979-1989)
De Afghaanse Oorlog begon met een Sovjet-Russische invasie in Afghanistan op 24 december 1979. Deze oorlog tussen de Sovjet-Unie en de moedjaheddin (islamitische verzetsstrijders) aan de andere kant eindigde in 1989 met de terugtrekking van de Sovjettroepen uit Afghanistan, waarna de Afghaanse Burgeroorlog uitbrak.
Inhoud |
[bewerk] Voorgeschiedenis
[bewerk] Buitenlandse mogendheden
Afghanistan heeft in het verleden verschillende invloedssferen gekend. In de 19de eeuw kwam vanuit het noorden het Russische Rijk steeds verder naar het zuiden, met als uiteindelijke doel een zuidelijke haven aan de zee. Daarop probeerde het Britse Rijk haar stempel op de regio te drukken, vanwege de geostrategische waarde voor de Britten omwille van de buffer voor India, hun kroonkolonie, tegen de tsaristische expansiepolitiek (zie het Grote Spel). Dit lukte ze echter maar matig; tot driemaal toe voerden ze oorlog tegen de sjah's van Afghanistan, zonder veel langdurig succes. Wel wisten ze het gebied binnen hun invloedssfeer te krijgen. Bij de onafhankelijkheid van India verdween het geostrategisch belang en nam de invloed van de Sovjet-Unie toe.
[bewerk] Aanloop naar het communisme
Van 1933 tot 1973 heerste koning Mohammed Zahir Shah over Afghanistan. Van 1953 tot 1963 was zijn neef Mohammed Daoed minister-president onder zijn regering. Tijdens deze jaren maakte de communistische partij van Afghanistan; de Democratische Volkspartij van Afghanistan, sterk gelieerd aan de Sovjet-Unie, een grote groei door. In 1967 kwam het tot een splijting binnen deze partij in 2 groepen; de Khalq (Masses) geleid door Noer Mohammed Taraki en Hafi-zoella Amin en de Parcham (Banner) geleid door Babrak Karmal.
Op 17 juli 1973 kwam Daoed aan de macht nadat hij koning Zahir Sjah afzette over beschuldigen van corruptie en slechte economische omstandigheden. Hij riep zichzelf uit tot president van de nieuwe republiek. Hiermee eindigde hij de monarchie. Van zijn sociaal-economische hervormingen kwam weinig terecht en zijn bewind evolueerde naar een linkse Eénpartijstaat. De afhankelijkheid van de Sovjet-Unie was een doorn in het oog van Daoed en hij zocht toenadering tot andere islamitische landen, zoals Iran en Pakistan, maar wees het islamisme af. Gevoed door de slechte omstandigheden, verenigde de Democratische Volkspartij zich weer, onder druk van de Sovjet-Unie. Daoud werd daarop vermoord door leden van deze partij samen met een groot deel van zijn familie op 27 april 1978. De algemeen secretaris van de partij, Noer Mohammed Taraki, werd vervolgens premier en president. Taraki's hervormingen waren eveneens geen succes, waardoor hij het premierschap moest afstaan aan zijn ex-mede Khalqleider de radicalere Hafi-zoella Amin. Het verzet nam echter nog toe waardoor sovjetpresident Leonid Brezjnev Taraki te kennen gaf dat Amin moest worden geëlimineerd. Amin rook onraad en schakelde Taraki uit. Desalniettemin raakte hij het officiële gezag kwijt aan de Moedjahedien, een islamitische verzetsbeweging.
[bewerk] De invasie
Brezjnev besloot over te gaan tot een koerswijziging. Op 24 december 1979 viel de Sovjet-Unie Afghanistan binnen en stelde Amin terecht. De volgzamere Babrak Karmal kwam aan de macht. Zijn opwaardering van de islam bleek niet voldoende. Bovendien was de aanwezigheid van de atheïstische sovjetsoldaten een reden te meer om verzet te plegen.
Het Sovjetleger bleek niet in staat de Moehadjedien te verslaan. De VS wantrouwden de Sovjets omdat Afghanistan hen dichter bij de oliebronnen bracht. Een veroordeling van de VN maakte het nog moeilijker, waardoor de Sovjet-Unie in nauwe schoentjes kwam te staan. De machtsovername van Gorbatsjov leidde tot de terugtrekking uit Afghanistan.
[bewerk] Na de oorlog
Na de oorlog zorgde de verdeeldheid in Afghanistan onder de Moedjahedien voor een burgeroorlog. In 1996 kwam de Taliban aan de macht en stabiliseerde de toestand grotendeels. Na de gebeurtenissen van 11 september 2001 werd de Talibaan ervan verdacht steun te verlenen aan de terroristische beweging van Osama Bin Laden, Al Qaida. De multinationale troepenmacht ISAF helpt bij het democratiseringsproces.
[bewerk] Zie ook
- Oorlog in Afghanistan — vanaf oktober 2001, n.a.v. 11 september 2001
