Aiud
El Vikipedio
Aiud (hungare: Nagyenyed, germane: Strassburg) estas urbo en Rumanio laŭ la rivereto Aiud nord-nordoriente de Alba Iulia. En 1910 ĝi havis 8 663 loĝantojn (hungaroj, rumanoj, germanoj) kaj en 1992 24 619 (pli ol 80% rumanoj). Ĝia unuaj skribaj mencioj estas en 1293-1301, 1332 kiel ekleziejo. Ĝis 1919 apartenis al Hungario (Alsó-Fehér vármegye). Administre apartenas al ĝi Gârbova de Jos (Alsóorbó), Gârbova de Sus, Ciumbrud (Csombord), Aiudul de Sus (Felenyed), Păgâda (Kisapahida), Gâmbaş (Marosgombás), Măgina (Muzsnaháza) kaj Sâncrai. La urbo havis tre gravan rolon en la kulturo de Transilvanio. En 1662 translokiĝis tien la kolegio de Alba Iulia, kiu fariĝis la Schola Transilvanica (lernejo de Transilvanio, en kie ĝis 1848 lernis pli ol 100 mil lernantoj.
[redaktu] Elstaraj personoj ligitaj al Aiud
- János Apáczai Csere (1625-1659), sciencisto, pedagogo.
- Áprily Lajos (1887- 1967), poeto, tradukisto
- Miklós Barabás, Arto en Hungario
- Ion BARAC,
- Péter Bod (1712-1769), reformita pastro, eklezia verkisto, literaturhistoriisto
- Farkas Bolyai
- Borbáth Károly (1931-1980), historiisto, direktoro de la Biblioteko Bethlen.
- István Dési Huber, pentristoArto en Hungario
- Géza Dózsa (1846-1871), pentristo Arto en Hungario
- Alexandru DOMSA
- Bazil GRUIA
- Mihail Halici,
- Ovidiu HULEA,
- Ion HOREA.
- ILOSVAI Benedek,
- Lola Gálffy (1902-1980) pentristo Arto en Hungario
- JÉKELY Zoltán (1913-1969, poetoDiĝitala Literatura Akademio hungare.
- István Juhász (16-a de aprilo 1915 - Cluj-Napoca, 13-a de septembro 1984), historiisto.
- Kovács György, verkisto;
- Sándor Kőrösi Csoma,
- KÖTELES Sámuel,
- Sándor Makkai (1890-1951), hungara verkisto Hungara Elektronika Biblioteko
- Sütő András.
- SZÁSZ Károly,
- PÁPAI PÁRIZ Ferenc,
- Romulus RUSAN,
- Naftali Simion,
- Vita Zsigmond (16-a de junio 1906 - 1-a de januaro 1998 kultur- kaj literaturhistoriisto Hungara Elektronika Biblioteko
- Winkler Albert (1930), komponisto
[redaktu] Bibliografio
- Jakó Zsigmond-Juhász István: Nagyenyedi diákok 1662-1848 hungare (Lernuloj de Aiud), 1979.
