'ubIH Hol

From wIqIpe'DIya

tera'ngan Hol 'oH 'ubIH Hol'e' (Ubykh). taQbej; mu'tlhegh HochHom mu' rom ghaj 'ubIH Hol wot'a'. 'ach tlhIngan Hol rur 'op pabDaj.

Contents 1 pab 1.1 DIpmey 1.2 wotmey 2 qun

[choH] pab

moHaqmey law' mojaqmey law' je lo' 'ubIH Hol. tlhIngan Hol rur; rut mu'tlhegh naQ 'oH wa' mu''e':

sjæ.kj'(a).aayæ.fa.na.mæ.t
maH (vangwI').ghoS.-qa'.laH.law'.-be'.pIq
pIq maghoSqa'laHbe'bej

a.w.q'a.q'a.yt'.ba
'oH (DoS).SoH (vangwI').jatlh.ret.-pu'.-chugh
Dajatlhpu'chugh

sj.a.n.tw.q'a.yt'
maHvaD.bIH (DoS).chaH (vangwI').nob.ret.-pu'
bIH nunobpu'

[choH] DIpmey

ngeD DIpmey; mojaqmey law' lo'be'. mojaqmey pIm lo'nIS pImbogh mu'tlhegh Daqmey:

• DoS lo'be'bogh wot vangwI': pagh
• DoS lo'bogh wot DoS: pagh
• DoS lo'bogh wot vangwI': -n
• ta' rInmoHmeH Doch: -awn
• Daq: -gha (tlhIngan Hol mojaq -Daq 'oSchu')

DIp moHaqmey lo'be' tlhIngan Hol, 'ach DIp moHaqmey lo' 'ubIH Hol. wa' Doch wIv a-, 'ej rurchu' DIvI' Hol mu' "the".

DoS lo'bogh wot'e' vangwI'Daq neH mI' lo'lu': -na moj -n.

DIp mojaqmey moj DIp DelmeH wotmey: k^wæ yav Duj, plhæ Doqqu', k^wæplhæ yav Duj Doqqu'.

[choH] wotmey

Qatlhqu' wotmey. tlhIngan Hol mojaqmey mughlaHchu'bogh 'ubIH Hol mojaq'e' lutu'lu', 'ach 'ubIH Hol mojaqmey law' mughlaHbe' tlhIngan Hol. ret pIq ghap qaSchugh vay', Del 'ubIH Hol wot: ret 'oS mojaq -q'a, pIq 'oS mojaq -aw(t) (pIq qaSlaw' 'oS -awt, pIq qaSbej 'oS -aw). tlhIngan Hol mojaq -choH mughlaHchu' 'ubIH Hol wotmey, 'ej DIpmey'e' mojlaH Hoch wot mu'mey: a.q'a.n jatlh, sæ.q'a QIchwIj/SoQwIj.

vangwI', DoS, DoS cha'DIch je rom ghaj wot, 'ej tlhIngan Hol DIp mojaq -vaD mughlaH je 'ubIH Hol wot mojaq:

za.tkælh a.wæ.s.qhja.n.twæ.n
wa'.paq  'oH (DoS).SoH (DoS cha'DIch).jIH.-vaD.ghaH (vangwI').nob.DaH
jIHvaD wa' paq Dunob

{SoH} jatlhlu'chugh, cha' moHaqmey lo'laH vay': reH SoH 'oS wæ-, 'ach SoH (be') 'oS qha- ('ach qha- lo'nISbe'lu').

wæghwa wæ.gjacr'
SoH  SoH.rurbogh
SoH (be' loD ghap) rurbogh

wæghwa qha.gjacr'
SoH  SoH(be').rurbogh
SoH (be') rurbogh

tlhobchugh, mo'vaD mojaqmey moHaqmey je lutu'lu' je:

wana a.w.bya.q'a.sr
Dochvetlh  'oH (DoS).SoH (vangwI').legh.ret.-'a'
Dochvetlh Dalegh'a'?

saakj'a wæ.p'c'a.y
nuq SoH.pong.tlhob
nuq 'oH ponglIj'e'?

maa.w.kj'a.næ.y
nuqDaq.SoH (vangwI').ghoS.DaH.tlhob
nuqDaq bIghoS?

saa.w.q'a.q'a.yt'æ.y
nuq (DoS).SoH (vangwI').jatlh.ret.-pu'.tlhob
nuq Dajatlhpu'?

wotDaq HochHom DIp Daqmey Dellu', 'ej Qatlhqu'bej. Daq ngeD neH Del 'op moHaqmey:

wæ.y.kj'a.q'a
SoH (vangwI').naDevDaq.ghoS. ret
naDev bIghoS

'ach Qatlhchu' latlh moHaqmey, 'ej mughmeH mu'tlhegh naQmey lo'nIS tlhIngan Hol:

gha.dya a.ycy'aa.naa.lh.q'a
-Daj.lom  'oH (DoS).lam lo'taHvIS ta'.chaH (vangwI').QotmoH.ret
lomDaj lumol (qarqu': lamDaq lomDaq luQotmoH)

a.mjja.n za.cjæcjaqja faa.s.tqhwæ.n
qul . 'e'   wa' . Sech   qul lo'taHvIS ta' . jIH (vangwI') . teq . DaH
qulvo' Sech vIteq

[choH] qun

bIQ'a' qIjDaq jatlhpu' 'ubIH Hol; veng SochI Sum jatlhwI'. 'ach qaSDI' tera' DIS 1875, mej 'ubIH Hol jatlhwI' 'e' moH raSSa qum. turqeyDaq lujaH 'ubIH Hol jatlhwI', 'ej Holchaj lulo'be'choH, turqeyDaq Holchaj jatlhmo' pagh. qaStaHvIS DIS 1992, Hegh 'ubIH Hol HeghDI' jatlhwI'Daj Qav, Tevfik ESENÇ. qaStaHvIS DISvetlh jar wa'maHDIch jaj SochDIch, Hegh QongtaHvIS. 'ach Do' paqmey law' lutu'lu'taH; 'ubIH Hol mu'mey lutmey je ghItlhtaH Holtejpu': Georges Dumezil, George Hewitt, Hans Vogt je. DaH puS Hol ghojwI', 'ach Holvam Qatlh lughojqa' luneHqu' yIntaHbogh 'op 'ubIH nuvpu'.