Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions Lia-tetun - Wikipedia

Lia-tetun

From Wikipedia

Artigu ida ne'e sei hakerek hela no lia fuan seluk.
lia-tetun
Falado em: Timór Lorosa'e, Indonézia
Totál falantes: 800.000
Estatutu Ofisiál
Lian ofisiál: Timór Lorosa'e
Regulado por: Institutu Nasionál Linguístika
Código de Línguas
ISO 639-1: -
ISO 639-2: (T): tet

Tetun (iha portugés: tétum; iha inglés: Tetum) ne'e lian nasionál no ko-ofisiál Timór Lorosa'e nian. Lian ida ne'e nia hun mai husi austronézia no hatama mos lia fuan barak husi lian portugés no lian malaio.

Tetun fofoun los mak tetun-terik, Timór oan sira koalia tiha ona lian ne'e uluk kedas ona antes portugés sira to'o. Tan iha tempu neba hare katak presiza duni lian ida nebe hotu-hotu hatene atu bele fila-liman, ka fa'an-sasan.

Portugés sira to'o mai (iha) Timór, kahur tan lia fuan portugés balun ho mos malaio balun, tan ne tetun fila an tia sai nu'udar tetun-prasa ka tetun-dili (tamba koalia liu iha Dili).

Husi kedas seklu XIX, jesuita sira iha Soibada tradus tia parte balu husi Bíblia ba tetun. Iha tinan 1913, governador kolónia nian koko hatama tetun ba hanorin iha Timór, so iha deit tinan 1981 maka igreja foti lian ne ba uja iha liturjia, maibe iha tinan 1960 igreja foti ona lian ne'e hodi halo katecismo lian tetun.

Mais lia-portugés maka sai nafatin lian ofisiál iha Timór Portugés, tetun hanesan deit lian fuan ida nebe Timór oan hotu bele koalia no hatama mos lian fuan barak husi portugés. Kuando, Indonézia invade no okupa Timór Lorosa'e iha 1975, Timór sai tiha provínsia 27 ba Indonézia no la hatan koalia tan ona portugés. Mais igreja katólika, foti tia tetun hanesan lian liturjia nian no la hili tok bahasa indonesia ida. Tan ne'e lian tetun sai tiha hanesan pilar ida ba identidade nasionál ho cultural Timór nian.

Agora ne'e dadaun, tetun maka lian ida nebe ema koalia barak liu iha Timór Lorosa'e. Tetun-prasa ka tetun-dili hatama mos lian fuan barak husi rai seluk mas ohin loron, lian ida ne'e mak ema uja liu tanba kuaje ema Timór oan barak koalia lian ne'e. Tetun ida ne'e duni mak sai mos hanesan lian ofisiál Timór nian. Iha mós linguista barak ne’ebé hakerek livru oioin kona-ba tetun, no husi sira iha na’in-rua ne’ebé importante liu: Geoffrey Hull ho Benjamim Corte-Real.

Tetun no portugés
Tetun no portugés

[edit] Ligasaun ba li'ur

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr -
 
ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext -
fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz -
 
ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky -
la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn -
 
na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt -
qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl -
 
ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh -
yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -