Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions Lia-portugés - Wikipedia

Lia-portugés

From Wikipedia

Artigu ida ne'e sei hakerek hela no lia fuan seluk.
Portugés (Português)
Falado em: Áfrika Súl, Andorra, Angola, Brazíl, Estadu Naklibur Sira Amérika Nian, Giné-Bisau, Índia, Japaun, Kabuverde, Luxemburgu, Makau, Mosambike, Namíbia, Portugál, Saun Tomé no Prínsipe, Suisa, Timór Lorosa'e e noutros países e regiões, como na Galiza (onde se chama galegu).
Totál falantes: Miliaun 208 - miliaun 218
Pozisaun: 6
Clasifikasaun:

Indo-europeia
 Itálika
  Románika
   Italo-Osidentál
    Osidentál
     Galo-ibérika
      Ibero-románika
       Ibero-osidentál
        Galaiko-portugés
         Portugés

Estatutu Ofisiál
Lian ofisiál: Angola, Brazíl, Giné-Bisau, Kabuverde, Makau (hamutuk ho xinés mandarin), Mosambike, Portugál, Saun Tomé no Prínsipe, Timór Lorosa'e (hamutuk ho lia-tetun).
Regulado por: Instituto Internacional de Língua Portuguesa; Comunidade dos Países de Língua Portuguesa (CPLP)
Código de Línguas
ISO 639-1: pt
ISO 639-2: (T): por
SIL: POR

Lia-portugés (língua portuguesa ou português) é uma língua românica (do grupo ibero-românico), língua oficial de Angola, Brazíl, Giné-Bisau, Kabuverde, Makau (hamutuk ho kantonés, no - iha kontestu ofisiál de'it - mandarín), Mosambike, Portugál, Saun Tomé no Prínsipe no Timór Lorosa'e (hamutuk ho lia-tetun). É ainda falada na antiga Índia Portugeza -- Goa, Damaun, Diu no Dadrá no Nagar-Aveli -- e por numerosas comunidades de emigrantes de fala portuguesa em várias partes do mundo.

Com mais de 200 milhões de falantes nativos, o português é a sexta língua materna mais falada no mundo e a segunda língua latina, só ultrapassada pelo espanhol.

Contents

[edit] Istória

Luís de Camões
Luís de Camões

O português desenvolveu-se na zona ocidental da Península Ibérica a partir do latim trazido pelos soldados e colonos romanos desde o século III a.C. A língua iniciou o seu percurso de diferenciação das outras línguas românicas após a queda do Império Romano e das invasões bárbaras no século V. Começou a ser usada em documentos escritos no século IX e, no século XV, era já uma língua amadurecida, com uma literatura bastante rica.

Os registos mais antigos que sobreviveram da língua portuguesa são documentos administrativos do século IX, onde a língua vulgar ainda se mistura com o latim. Hoje em dia, a fase compreendida entre os séculos IX e XII é conhecida como o proto-português.

Portugal tornou-se independente em 1143 com o rei D. Afonso Henriques. No primeiro período do português arcaico -- o período galego-português (do século XII ao XIV) --, a língua começou a ser usada de forma mais generalizada, depois de ter ganho popularidade na Península Ibérica cristianizada como uma língua de poesia. Em 1290, o rei D. Dinis cria a primeira universidade portuguesa em Coimbra e decretou que a língua vulgar (ou seja, o português) passasse a ser usada oficialmente.

No segundo período do português arcaico -- entre os séculos XIV e XVI --, com as descobertas portuguesas, a língua espalhou-se por muitas regiões da Ázia, Áfrika e Amérika. No século XVI, o português torna-se a lingua franca nas costas da Ázia e da Áfrika, usado não só pela administração colonial e pelos mercadores, mas também para comunicação entre os responsáveis locais e europeus de todas as nacionalidades. A irradiação da língua foi ajudada por casamentos mistos entre portugueses e as populações locais e a sua associação com os esforços missionários católicos levou a que fosse chamada cristão em muitos locais da Ázia (como em Malaka). O dicionário Japonés-Portugés de 1603 foi um produto da actividade missionária jesuíta no Japaun. A língua continuou a gozar de popularidade no sudoeste asiático até ao século XIX.

Algumas comunidades cristãs falantes de português na Índia, Srilanka, Malázia e Indonézia preservaram a sua língua mesmo depois de terem ficado isoladas de Portugál A língua modificou-se bastante nestas comunidades, transformando-se em vários crioulos portugueses, alguns dos quais ainda persistem. Encontra-se também um número bastante considerável de palavras de origem portuguesa no tetun. Palavras de origem portuguesa entraram no léxico de várias outras línguas, como o japonés, o suaili, o indonézio e o malaiu.

A publicação do Cancioneiro Geral de Garcia de Resende em 1516 marca o fim do português arcaico e o início do período do português moderno que se prolonga até ao presente. Assistiu-se ao aumento do número de palavras originárias do latim clássico e do grego, emprestadas ao português durante a Renascença, aumentando a complexidade da língua.

Hoje, a maioria dos falantes do português encontram-se no Brazíl, na Amérika Súl.

[edit] Distribuisaun jeográfika

Países onde o português é língua oficial

Territórios de Língua Portuguesa

país falantes
(nativos)
falantes populasaun
(2005)
Áfrika
Angola1 7 60% n/d 11 190 786
Kabuverde5 4% 72% 418 224
Giné-Bisau2 6 n/d 14% 1 416 027
Mosambike1 9% 40% 19 406 703
Saun Tomé no Prínsipe2 5 50% 95% 187 410
la ofisiál:
Namíbia2 3 20% 20% 2 030 692
Áfrika Súl3 2% 2% 44 344 136
Ázia
Timór Lorosa'e2 n/d 25% 1 040 880
Makau, Xina 5% n/d 449 198
la ofisiál:
Japaun 0 0,21% 127 214 499
Damaun no Diu, Índia2 10% 10% n/d
Goa, Índia 3-5% 5% n/d
Europa
Portugál 100% 100% 10 566 212
Luxemburgu3 14% 14% 468 571
Andorra4 4-13% 4-13% 70 549
Fransa4 2% 2% 60 656 178
Suisa4 2% 2% 7 489 370
Amérika
Brazíl 99% 100% 186 112 794
la ofisiál:
Paraguai4 7% 7% 6 347 884
Bermudas4 4% 4% 65,365
Venezuela4 1-2% 1-2% 25 375 281
Kanadá4 1-2% 1-2% 32 805 041
Antillas Balanda4 1% 1% 219 958
Estadu Naklibur Sira Amérika Nian4 0,5-0,7% 0,5-0,7% 295 900 500

1 Dadu ofisiál sira, Mosambike - 1997; Angola - 1983
2 Projesaun governu, Igreja Katólika ou Asosiasuan nian
3 Ensino oficial de Português
4 Baseado em números de imigração
5 A população restante fala um crioulo português
6 Uma parte substancial da população fala um crioulo português
7 30% dos angolanos são monolingues em português, muitos falam português e línguas tribais ora como língua materna ora como língua segunda.

[edit] Disionáriu sira

[edit] Ligasaun ba li'ur

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr -
 
ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext -
fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz -
 
ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky -
la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn -
 
na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt -
qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl -
 
ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh -
yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -