Władysław Biały
Z Wikipedii
Władysław (Włodko) Biały (Gniewkowski) (ur. pomiędzy 1327 a 1333, zmarł 20 lutego 1388) – książę gniewkowski w latach 1347/1350-1363/1364 (ostateczna rezygnacja w 1377). Ostatni przedstawiciel Piastów kujawskich
Spis treści |
[edytuj] Genealogia. Rządy w księstwie gniewkowskim
Władysław Biały był jedynym znanym z imienia synem księcia gniewkowskiego Kazimierza III i nieznanej z pochodzenia i imienia kobiety. Po śmierci ojca, która nastąpiła pomiędzy 1347 a 1350 r. Władysław został ostatnim księciem w maleńkim Gniewkowie, z którego uznawał zwierzchnictwo króla Polski Kazimierza III Wielkiego. W 1359 r. pojął za żonę Elżbietę córkę księcia strzeleckiego Alberta. Niespodziewanie kilka lat później młoda żona zmarła, a Władysław zdecydował się (w 1363 lub 1364 r.) sprzedać księstwo Kazimierzowi Wielkiemu za 1000 florenów.
| 4. Siemomysł Inowrocławski zm. 1287 |
||||||
| 2. Kazimierz III Gniewkowski zm. między 1347 a 1350 |
||||||
| 5. Salomea Pomorska zm. między 1312 a 1314 |
||||||
| 1. Władysław Biały zm. 20 lutego 1388 |
||||||
| 6. nieznana osoba | ||||||
| 3. nieznana osoba | ||||||
| 7. nieznana osoba | ||||||
[edytuj] Pielgrzymowanie. Cystersi i Benedyktyni
Opuściwszy księstwo Władysław Biały rozpoczął podróże po świecie. Gościł m.in. w Jerozolimie, w Pradze, Malborku i Awinionie, gdzie spotkał się z papieżem Urbanem V. W czerwcu 1366 r. Władysław zdecydował się na wstąpienie do klasztoru cystersów w Citeaux, gdzie jednak wytrzymał tylko niecały rok. W 1367 r. ostatniego księcia kujawskiego widzimy już w klasztorze benedyktynów w Dijon, co spotkało się ze złym przyjęciem wśród cystersów.
[edytuj] Władysław Biały kandydatem do korony polskiej. Walki na Kujawach
Śmierć w 1370 r. Kazimierza Wielkiego niespodziewanie odtworzyła przed Władysławem możliwość powrotu do rodzinnego Gniewkowa. W tym celu rozpoczął starania w kurii awiniońskiej by zostały mu zniesione śluby zakonne – nie przyniosło to rezultatu. Władysław Biały mając poparcie opozycji wielkopolskiej, jednak nie rezygnował i w 1372 r. znalazł się na dworze nowego króla Polski Ludwika Węgierskiego, by wytargować choć drobne ustępstwa. We wrześniu 1373 Władysław Biały pojawił się w Wielkopolsce i na Kujawach zajmując z zaskoczenia m.in. Włocławek, Inowrocław, oraz rodowe Gniewkowo. Reakcja na te zabory stronnictwa andegaweńskiego była również szybka i jeszcze w 1373 r. Władysław zdradzony przez swoich dotychczasowych zwolenników został zmuszony przez starostę generalnego Wielkopolski Sędziwoja z Szubina do opuszczenia kraju. Po tych wydarzeniach Władysław schronił się w znajdującym się nad granicą z Wielkopolską a należącym do Ulryla von Osten Drezdenku. Do ponownego konfliktu doszło w 1375 r., kiedy Władysław korzystając z pomocy pana von Osten, a nawet oddziałów burgundzkich Filipa Śmiałego ponownie wtargnął na Kujawy i zdobył Złotorię, Raciążek i Gniewkowo. Tym razem obie strony były lepiej przygotowane do starć zbrojnych i jeszcze w 1375 r. armia królestwa dała odpór Władysławowi w zwycięskiej bitwie pod Gniewkowem. Epilog konfliktu rozegrał się pod murami oblężonej przez wojska królewskie Złotorii, gdzie Władysław Biały został ranny podczas pojedynku rozegranego z Bartoszem z Wezemborga. Podczas oblężenia ranny został sprzymierzony z Ludwikiem Węgierskim, wnuk Kazimierza Wielkiego – Kaźko Słupski, rana ta stała się później przyczyną jego śmierci.
[edytuj] Abdykacja. Powrót do Francji
Do ostatecznej rezygnacji z pretensji do spadku po Kazimierzu Wielkim i z rodowych posiadłości przez Władysława Białego doszło w marcu 1377 r. w wyniku układu zawartego w Brześciu Kujawskim. W zamian za wycofanie się z roszczeń Władysław otrzymał 10 000 florenów, oraz funkcję opata benedyktyńskiego w Pannonhalma na Węgrzech. Niespokojny duch i tym razem nie pozwolił Władysławowi wytrwać w miejscu i w 1379 r. zjawił się nagle w Gdańsku. Dopiero wtedy zaniepokojony Ludwik wypłacił mu resztę obiecanej sumy. Dopiero wtedy Władysław Biały udał się do klasztoru w Dijon, gdzie wykupił od opata prebendę, dom gościnny i dożywotnie utrzymanie.
Osiedlenie się w Dijon nie zakończyło burzliwego żywota, gdyż śmierć Ludwika Węgierskiego w 1382 r. ponownie w księciu wzbudziła nadzieję na odzyskanie ojcowizny. Tym w każdym razie możemy tylko tłumaczyć fakt wystarania się z datą 15 września 1382 r. o dyspensę papieską na porzucenie stanu duchownego. Z nieznanych powodów nie słyszymy jednak już o próbie wykorzystania tego faktu.
[edytuj] Śmierć Władysława
O zmniejszeniu aktywności być może zadecydował wiek księcia. Władysław Biały zmarł 20 lutego 1388 r. w Strasburgu. Pochowano go zaś w kościele św. Benigda w Dijon, gdzie do dzisiejszego dnia zachowała się pięknej roboty płyta nagrobna. Burzliwe losy ostatniego kujawskiego Piasta fascynowały już współczesnych. Z tego też powodu mnisi klasztoru benedyktyńskiego w Dijon nazwali księcia "Le Roy Lancelot" – książę Lancelot, co nawiązywało do bohatera z cyklu opowieści arturiańskich, jednego z rycerzy Okrągłego Stołu.
[edytuj] Władysław Biały w literaturze
Władysław Biały jest bohaterem sztuki Piotra Skoblewskiego, pt. "Zbłąkany rycerz rzecz o Władysławie Białym"
