Tuliszków

Miasto Tuliszków położone jest we wschodniej części województwa wielkopolskiego, ok. 13 kilometrów na południe od Konina, przy skrzyżowaniu drogi krajowej nr 72 oraz drogi wojewódzkiej nr 443.

Miasto położone jest na Wysoczyźnie Tureckiej, na terenie pagórkowatym (jest to obszar związany genetycznie ze zlodowaceniem środkowopolskim). Charakterystyczne dla okolic są izolowane pagóry, porozdzielane szerokimi dolinami rzecznymi o płaskim, zazwyczaj podmokłym dnie.

Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 3406 mieszkańców.

[edytuj] Historia

Pierwotnie była to osada stanowiąca własność szlachecką. Najstarsza wzmianka zanotowana została ok. 1362 roku, kiedy Tuliszków zależał do rodu Zarembów, którzy czyniąc starania uzyskali dla osady prawa miejskie w 1458 roku. W XV wieku miasto stało się własnością Opalińskich. Wówczas zorganizowana została szkoła oraz czynnych było już blisko 20 warsztatów rzemieślniczych, ale ludność trudniła się głównie rolnictwem.

Od XVII wieku właścicielami miasta byli Konarzewscy, a następnie Mycielscy. W XVIII wieku Tuliszków stał się własnością Zamojskich. Po drugim rozbiorze Polski miasto, liczące wówczas 365 mieszkańców i 83 domy oraz zaledwie 13 rzemieślników, przeszło pod panowanie pruskie. W tym czasie działały także, należące do rodu Zamojskich, dwa młyny wodne i wiatrak. Od 1807 miasto leżało w granicach Księstwa Warszawskiego, zaś po kongresie wiedeńskim w 1815 roku na terenie Królestwa Polskiego.

Na przestrzeni XIX wieku znacznie wzrosła w mieście liczba ludności oraz następuje ożywienie życia gospodarczego. Jednak w 1870 roku miasto zostało pozbawione przez władze rosyjskie praw miejskich, a w 1881 roku dotkliwie zniszczone przez pożar.

Na początku XX wieku Tuliszków liczył już 2 tysiące mieszkańców oraz 170 domów. Prawa miejskie zostały przywrócone po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w roku 1919. W okresie przed II wojną światową miasto osiągnęło liczbę 2600 mieszkańców, którzy utrzymywali się głównie z pracy na roli, a częściowo z rzemiosła i drobnego handlu. W czasie okupacji hitlerowskiej ludność żydowska została wymordowana w obozach koncentracyjnych.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa konińskiego.

[edytuj] Zabytki

[edytuj] Kościół

Na wysokim wzniesieniu mieści się monumentalny kościół pw. świętego Wita. Zbudowany został w stylu gotyckim w 1450 roku, na miejscu wcześniejszej świątyni pochodzącej prawdopodobnie z XIII lub XIV wieku. Ufundował go Mikołaj Zaremba z Kalinowy, kasztelan łęczycki i starosta kruszwicki.

Renowacje i liczne przebudowy w późniejszych wiekach zatarły jego pierwotną architekturę na rzecz późnego baroku. Na zewnętrznej ścianie prezbiterium wmurowana jest tablica upamiętniająca więźniów politycznych, którzy zginęli w czasie okupacji hitlerowskiej. W latach 1874-1877 wydłużona została nawa oraz dobudowano dwie kaplice, tworzące nawę poprzeczną.

Wnętrze o skromnym wystroju ścian w postaci pilastrów, z chórem wspartym na trzech arkadach, mieści ołtarze pochodzące z XVIII wieku. Późnogotyckie rzeźby Chrystusa Zmartwychwstałego oraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem na półksiężycu są z początku XVI wieku, a krucyfiks z XVII wieku. Późnorenesansowe podwójne epitafium kamienne z klęczącymi postaciami Mikołaja Zaremby i Jana Krotowskiego z Krotoszyna, pochodzi z 1598 roku. W wielkim ołtarzu znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w srebrnej sukience rokokowej z XVIII wieku. Naczynia liturgiczne, puszka i kielich, pochodzą z połowy XVII wieku.

[edytuj] Plebania

Opodal kościoła stoi późnoklasycystyczna plebania, pochodząca z 1816 roku. Parterowy budynek, zbudowany na rzucie litery "L" przykryty jest dachem naczółkowym, a elewacja frontowa zdobiona jest wejściem na osi ujętym w dwie kolumny.

[edytuj] Park

W miejscowym parku krajobrazowym, mającym powierzchnię 10,3 ha, położonym we wschodniej części miasta, mieści się późnoklasycystyczny murowany dwór z 1830 roku.

Na sztucznie usypanej wyspie, otoczonej fosą, wznosi się dwupiętrowy, późnoklasycystyczny spichlerz, pochodzący z tego samego okresu co dworek. Ściany spichlerza pokryte są pilastrami oraz oknami prostokątnymi i półkolistymi. Czterospadowy dach zwieńczony jest małym szczytem.

[edytuj] Pomnik

Centrum miasta stanowi rynek, na którym znajduje się popiersie Tadeusza Kościuszki. Pierwsze, pochodzące z 1934 roku, zniszczyli hitlerowcy, zaś obecne odsłonięto w 1962 roku na miejscu poprzedniego.

Obok rośnie Dąb Wolności o obwodzie 225 cm. Posadził go w 1919 roku weteran powstania styczniowego, Bartłomiej Patrzykont.

[edytuj] Sport

W miejscowości działa klub sportowy Tulisia Tuliszków, którego sekcja piłkarska występuje w konińskiej klasie okręgowej. Prócz profesjonalnego klubu piłkarskiego , funkcjonują także grupy młodzieżowe:

Skład Le Parkour - Mamalova
Skład Breakdance - Offensive Squad

[edytuj] Bibliografia

Ziemia konińska - przewodnik turystyczny, Piotr Maluśkiewicz, Konin 1997, ISBN 83-86139-28-5.
Konin, Turek, Dobra, Golina, Rychwał, Tuliszków oraz okolice - przewodnik turystyczny, Andrzej Czesław Nowak, Poznań 1987, ISBN 83-85034-04-8.

[edytuj] Zobacz też

Synagoga w Tuliszkowie

[edytuj] Linki zewnętrzne

To jest tylko zalążek artykułu związanego z woj. wielkopolskim. Jeśli możesz, rozbuduj go.

gmina Tuliszków

Dryja • Gadowskie Holendry • Grabowiec • Grzymiszew • Kiszewy • Krępa • Nowy Świat • Ogorzelczyn • Piętno • Ruda • Sarbicko • Smaszew • Tarnowa • Tuliszków • Wielopole • Wróblina • Zadworna

	Powiat turecki
	Gminy miejskie: gmina Turek Gminy miejsko-wiejskie: gmina Dobra • gmina Tuliszków Gminy wiejskie: gmina Brudzew • gmina Kawęczyn • gmina Malanów • gmina Przykona • gmina Turek • gmina Władysławów Miasta: Turek • Dobra • Tuliszków