Rewolucje w Rosji 1917 roku
Z Wikipedii
Więcej informacji co należy poprawić, być może znajdziesz w dyskusji tego artykułu lub na odpowiedniej stronie. W pracy nad artykułem należy korzystać z zaleceń edycyjnych. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.
Od początku 1917 r. miały w Rosji miejsce liczne strajki, manifestacje i starcia zbrojne ludności, występującej przeciwko wojnie i katastrofalnej sytuacji żywnościowej w kraju. Działania te przybrały wnet formę rewolucji, której początek datuje się na 2 marca (18 lutego wg kalendarza rosyjskiego). Gdy car rozwiązał Dumę, zebrała się ona nielegalnie wraz z Piotrogrodzką Radą Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, żądając abdykacji cara, co nastąpiło 15 marca. Władzę w Rosji przejął Komitet Wykonawczy, wyłoniony przez Dumę. Już 27 marca Piotrogrodzka Rada Delegatów R. i Ż., ogłosiła deklarację o zasadach samostanowienia narodów Rosji, w tym Polski. Podobnie, Rząd Tymczasowy 30 marca ogłosił apel do Polaków o utworzenie na terenach etnicznie polskich państwa, związanego z Rosją ogólnosłowiańską unią militarną.
Wybuch rewolucji lutowej w 1917 r. w Rosji zmienił zasadniczo krajobraz wojenny w Europie. Cesarstwo Rosyjskie przestało istnieć, na jego miejscu pojawiła się republika parlamentarna. Zdestabilizowana została też wewnętrzna sytuacja w Austro-Węgrzech i Niemczech, gdzie również narastały nastroje antywojenne i w kwietniu miały miejsce wielkie strajki. Załamały się one jednakże, ponieważ związki zawodowe strajków nie poparły. Rząd Tymczasowy kontynuował wszak wojnę przeciwko państwom centralnym, podejmując w czerwcu ofensywę na Podolu i w Galicji, ale bez najmniejszego powodzenia, wobec wielkiego rozprężenia i niechęci żołnierzy do kontynuowania wojny.
Na głównym teatrze wojny, we Francji, działania wojenne w 1917 r. miały nadal charakter pozycyjny, a wznawiane co kilka miesięcy przez wojujące strony wielkie ofensywy (pod Verdun, nad Sommą, bitwa o Flandrię), nie przyniosły rozstrzygnięć. Tym niemniej siły państw ententy wyraźnie uległy wzmocnieniu, po wypowiedzeniu Niemcom w dniu 6 kwietnia wojny przez Stany Zjednoczone Ameryki i zaangażowaniu ich milionowej armii w walkach na froncie francuskim.
W marcu cesarz Austro-Węgier uznał przyszłe państwo polskie za obszar wyłącznych wpływów niemieckich i przekazał polskie Legiony, jako Polskie Siły Zbrojne, Tymczasowej Radzie Stanu. W związku z tym, Niemcy zażądali od wojska nowej przysięgi na wierność przyszłego Królestwa Polskiego i braterstwa broni z Niemcami i Austrią. Część pułków legionowych, zwłaszcza I i II brygady, odmówiła złożenia przysięgi, w tym Józef Piłsudski, który był zresztą głównym inspiratorem kryzysu przysięgowego. Po upadku Rosji carskiej zmienił on bowiem swą - skierowaną uprzednio na państwa centralne - orientację, przewidując ich klęskę oraz zwycięstwo państw zachodnich.
Piłsudski wystąpił wtedy demonstracyjnie z TRS, po czym 21 lipca został przez władze niemieckie aresztowany i wraz z płk. Kazimierzem Sosnkowskim przewieziony do twierdzy w Magdeburgu niedaleko Berlina. Inni żołnierze, którzy odmówili złożenia przysięgi, a pochodzili z zaboru niemieckiego, zostali internowani w obozie w Szczypiornie. Zaś ci, którzy pochodzili z zaboru austriackiego, wcieleni do oddziałów austriackich i skierowani na front włoski.
Latem 1917 r. zawiązały się również różne polskie organizacje wojskowe w Rosji i na Zachodzie Europy. W Kijowie powstała Dywizja Strzelców Polskich, przekształcona potem w I Korpus Polski, pod wodzą płk. Lucjana Żeligowskiego i gen. Dowbór-Muśnickiego, a we Francji utworzona została Armia Polska (zwana błękitną od koloru mundurów), początkowo pod dowództwem francuskim, później gen. J. Hallera. Na zachodzie Europy bardzo uaktywnił się Roman Dmowski, który opuścił Rosję w listopadzie 1915 r. i działał odtąd w Lozannie i Paryżu. Zdołał on, przy współpracy ze światowej sławy pianistą Ignacym Paderewskim, przejąć większość inicjatyw i organizacji polskich, działających w Anglii i Francji i scalić je w Komitet Narodowy Polski, jaki uznany został za polskie przedstawicielstwo przez rządy głównych państw ententy.
W Warszawie Tymczasowa Rada Stanu została rozwiązana w sierpniu 1917 r., a na jej miejsce utworzono Rada Regencyjną, złożoną z trzech arystokratów: arcybiskupa Aleksandra Kakowskiego, księcia Zdzisława Lubomirskiego i hrabiego Józefa Ostrowskiego. Działała ona jakby w imieniu nie obranego jeszcze króla, w grudniu 1917 r. powołując Radę Państwa, złożoną z 12 ministerstw, a mającą na celu przejęcie administracji przez Polaków.
W dniu 7 listopada (25 października wg kalendarza rosyjskiego) 1917 r. wybuchła w Rosji druga rewolucja. Po szturmie i opanowaniu Pałacu Zimowego w Piotrogrodzie, będącego siedzibą rządu Aleksandra Kiereńskiego, władzę w kraju przejął Ogólnorosyjski Zjazd Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, który proklamował utworzenie Republiki Radzieckiej. Zjazd powołał nowy rząd Radę Komisarzy Ludowych pod kierownictwem Włodzimierza Lenina, przewodniczącego partii bolszewickiej. Już w pierwszych dniach swego istnienia rząd radziecki ogłosił deklarację o pokoju i prawie narodów w Rosji do samostanowienia. Nastąpiło zawieszenie broni z Niemcami i rozpoczęły się rokowania pokojowe w Brześciu, a 15 grudnia zawarty został rozejm w działaniach wojennych.
