Nowe Sady (województwo podkarpackie)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).


Nowe Sady
Województwo	podkarpackie
Powiat	przemyski
Gmina	Fredropol
Strefa numeracyjna (do 2005)	16
Tablice rejestracyjne	RPR

Nowe Sady (do 1957 r. Hujsko, rus. Hijsko) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Fredropol.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie przemyskim.

Wieś położona nad Wiarem u podnóża wzgórz Kalwarii Pacławskiej.

Cerkiew obronna w Hujsku

[edytuj] Historia

Pierwsza wzmianka o Hujsku pochodzi z 1444 r., kiedy nazwywała się Osko i należała do królewszczyzn starosty przemyskiego. W XV w. powstała tu parafia prawosławna, której istnienie in villa Wujsko potwierdził w 1665 Jan Kazimierz. W 1772 r. wieś przyłączono do austriackich dóbr rządowych. Do 1778 r., istniała tu warzelnia soli, czerpiąca solankę ze studni o głębokości ponad 100 m. a w XIX w. funkcjonował browar. W latach 80, XVII w. w części wsi zwanej Falkenberg osadzono w ramach kolonizacji józefińskiej kolonistów niemieckich. W 1921 r. wieś liczyła 136 domów i 788 mieszkańców (765 wyznania gr-kat, 9 rz-kat, 14 mojż.). Po II wojnie światowej wysiedlono ludność ukraińską a na ich miejsce przybyli osadnicy polscy z różnych stron kraju. W 1957 r. nazwę wsi zmieniono na Nowe Sady, włączając do miejscowości sąsiedni Falkenberg.

Widok od prezbiterium

[edytuj] Cerkiew

Murowana cerkiew pw. św. Jerzego Męczennika zbudowana została prawdopodobnie w 1655, przebudowana w 1836, odnowiona w 1932. Kamienne mury wzmocniono trzema skarpami od północy i jedną od południa. Cerkiew jest typu jednoprzestrzennego, nawa i prezbiterium są jednakowej szerokości i umieszczone pod wspólnym dachem trójpołaciowym z sygnaturką w formie hełmu z latarnią. Wnętrze przekryte jest sklepieniami żagielkowymi przedzielonymi gurtami. W ścianach bocznych umieszczono półkoliste okna, od wewnątrz widać także zamurowane strzelnice. W osi budowli, od wschodu umieszczona jest węższa i niższa zakrystia a od zachodu wieża pokryta dachem dwuspadowym. Grube mury, małe okna, otwory strzelnicze oraz strategiczne położenie nadają cerkwi obronny charakter (podobną, znacznie starszą można oglądać w pobliskiej Posadzie Rybotyckiej}.

Wyposażenie cerkwi uległo zniszczeniu w latach 1947-1989, gdy cerkiew nie była używana. Obecnie wróciła do dawnych funkcji. 15 sierpnia odbywają się tu odpusty z udziałem greckokatolickiego biskupa przemyskiego oraz wyznawców z Polski i Ukrainy.

Zachowany grobowiec na cmentarzu w Hujsku

[edytuj] Fortyfikacje

Cerkiew zbudowana jest na wzgórzu kończącym grzbiet biegnący od Pacławia. W IX-XI w. było tu wczesnośredniowieczne grodzisko, górujące nad płaską równiną Wiaru. Od strony wsi (zachód, północ i wschód) fortyfikacje mają ok. 10 m wysokości. Z północnego zachodu prowadzi na górę droga, która przechodzi wąwozem przez fortyfikację i wydostaje się na majdan w pobliżu prezbiterium obecnej cerkwi. Na północno-wschodnim narożniku bastionu stoi kamienny obelisk z krzyżem łacińskim, bez żadnych napisów. Od strony grzbietu (południe) majdan osłonięty jest wałem ziemnym o wysokości ok. 5 m i odcięty przekopem, w znacznej części zasypanym.

Nagrobek otoczony płotkiem

[edytuj] Cmentarz

Południową część fortyfikacji zajmuje stary cmentarz. Nieużywany w latach 1947-1989 został w większości zdewastowany. Najlepiej zachował się betonowy grobowiec (w latach 80. przez rozbitą ścianę widać było trumny i kości) i kilka żeliwnych krzyży. W latach 90. XX w. część nagrobków została odrestaurowana. Charakterystycznym elementem cmentarza są drewniane płotki wokół grobów.

_{Wykorzystane materiały:}