Neville Chamberlain

Z Wikipedii

Arthur Neville Chamberlain (ur. 18 marca 1869 r., zm. 9 listopada 1940 r.), brytyjski polityk, premier Wielkiej Brytanii w latach 1937-1940.

Był najstarszym synem burmistrza Birmingham, Josepha Chamberlaina i bratem przyrodnim Sir Austena Chamberlaina. Pełnił funkcję Ministra Skarbu w latach 1924-1923 i później 1931-1937 i na tym stanowisku doprowadził do znacznego ożywienia gospodarczego, wprowadzając politykę niskiego oprocentowania i łatwo dostępnego kredytu. Plany reform socjalnych nie zostały zrealizowane, ze względu na wydatki wojskowe. Był także Ministrem Zdrowia w roku 1923, w latach 1924-1929 i potem w roku 1931, w czasie swojego urzędowania przeprowadził ustawy socjalne.

28 maja 1937 roku został premierem Wielkiej Brytanii. Jako premier prowadził politykę tzw. appeasementu (uspokojenia), która polegała na stosowaniu ustępstw w polityce wobec hitlerowskich Niemiec i sojusznika Włoch. Tą polityką kierował się Chamberlain w czasie negocjacji jakie prowadził we wrześniu 1938 roku z Hitlerem w Berchtesgaden i Bad Godesberg. Taktyka ta miała na celu zachowania pokoju w Europie za wszelką cenę, a także stworzenia przeciwwagi wobec zakusów stalinowskiego ZSRR na Europę zachodnią. Innym wytłumaczeniem jego polityki może być próba odsunięcia wojny Wielkiej Brytanii z Niemcami, ze względu na jej nieprzygotowanie do takiego konfliktu.

Zgodził się także podpisać układ monachijski oddający Niemcom część Czechosłowacji (tzw. Sudetenland). Takie postępowanie mogło wówczas utwierdzić Hitlera w przekonaniu, że Wielka Brytania zachowa neutralność wobec wszelkich jego działań w Europie. Chamberlain nie odważył się na reakcję wobec hitlerowskiego pogwałcenia układu monachijskiego przez wkroczenie 15 marca 1939 Wehrmachtu do Pragi.

Po krytyce jego działań ze strony opozycji zmienił nieco kurs swojej polityki zagranicznej. Jednak działania te, jak wprowadzenie w kwietniu 1939 roku powszechnego obowiązku służby wojskowej, były spóźnione.

Wydaje się, że Chamberlain, usiłował skierować niemiecką agresję na wschód i uniemożliwić zawarcie sojuszu między Polską i Niemcami. Z tego względu 31 marca 1939 roku ogłosił w parlamencie gwarancję niepodległości Polski. Było to zaskoczeniem nawet jego najbliższych współpracowników. Polsko-brytyjski traktat o wzajemnej pomocy zawarto 25 sierpnia 1939 roku. Po uderzeniu wojsk niemieckich na Polskę, rząd brytyjski, 3 września, wystosował ultimatum żądające zaprzestania agresji niemieckiej, a wobec jego odrzucenia wypowiedział wojnę III Rzeszy.

Po fiasku brytyjskiej ekspedycji w sprawie Norwegii zaatakowanej przez Niemców i wobec ostrej opozycji w parlamencie 10 maja 1940 roku zrezygnował ze stanowiska premiera, pozostając jednak w gabinecie Winstona Churchilla.

Wkrótce zachorował na raka żołądka. W lipcu 1940 roku był operowany, w październiku zrezygnował z zajmowanych stanowisk, a 9 listopada zmarł.

Zobacz też: II wojna światowa.