Naturalny metajęzyk semantyczny
Z Wikipedii
Naturalny metajęzyk semantyczny to sztuczny język stworzony przez Annę Wierzbicką; forma badania i opisywania znaczenia słów i emocji w różnych językach. Jest jednym z przyrządów językoznawstwa kognitywnego. Metajęzyk odwołuje się do najprostszych pojęć występujących we wszystkich językach i mających w nim maksymalnie zbliżone znaczenie. Powstał i jest wciąż udoskonalany na podstawie analizy dostępnych danych dotyczących wszystkich istniejących języków świata.
Słownik metajęzyka tworzy kilkanaście gniazd językowych. Według obecnej wersji metajęzyk obejmuje następujące słowa/pojęcia:
- ja, ty, ktoś, coś, ludzie, ciało
- ten, ten sam, inny
- jeden, dwa, niektóre, dużo, wszystko
- dobry, zły, duży, mały
- myśleć, wiedzieć, chcieć, czuć, widzieć, słyszeć
- mówić, słowo, prawda
- robić, dziać się (zdarzać się), ruszać się
- być (istnieć) mieć
- żyć, umrzeć
- nie, być może, móc, bo (=ponieważ, z powodu), jeżeli
- kiedy, teraz, chwila, po (potem), przed (przedtem), długo, krótko, przez pewien czas
- gdzie, tutaj, pod, nad, daleko, blisko, z tej strony, wewnątrz
- bardzo, więcej
- rodzaj, część
- tak jak, taki jak
Z tego zestawu słów budowane są schematy opisujące dane pojęcia czy emocje. Taka konstrukcja schematu i jego odwoływanie się do pojęć najprostszych i uniwersalnych daje możliwość pełniejszego, niż w przypadku zastosowania innych metod, porównania słów (nierzadko słownikowo) tłumaczonych na siebie.
Schemat metajęzyka można zrozumieć na przykładzie objaśnienia słowa "złość";
- Osoba x zrobiła coś
- To coś jest złego
- Nie chcę aby ta osoba robiła to
- Gdy ta osoba to robi, to ja czuję coś złego
- Nie chcę, by ona to robiła
- Nie mogę nic zrobić, aby ta osoba nie robiła tego
- Z tego powodu czuję coś złego
Metajęzyk znajduje obecnie duże zastosowanie w językoznawstwie kognitywnym, psychologii i komunikacji międzykulturowej i wszelkich naukach zajmujących się emocjami, w szczególności w różnych kulturach.
