Lingua franca
Z Wikipedii
Lingua franca (wł. język Franków) - historyczna gwara złożona z elementów kilku języków basenu Morza Śródziemnego: francuskiego, włoskiego, greckiego, hiszpańskiego i arabskiego, używana jeszcze w XX wieku w portach śródziemnomorskich.
Określenie "lingua franca" było pierwotnie używane przez Arabów i oznaczało wszystkie języki wywodzące się z łaciny, a w szczególności język włoski. Arabowie zwykli określać mianem Franków wszystkich mieszkańców zachodniej Europy. Z czasem przekształciło się w nazwę wcześniej opisywanej gwary.
Jednocześnie termin (określenie stanowi analogię do funkcji historycznej lingua franca) odnoszący się do szeroko używanych języków, będących środkiem komunikacji między różnojęzycznymi grupami ludzi. Przykładem współczesnej lingua franca w biznesie jest język angielski.
W przeszłości rolę taką pełniły m.in. w starożytności grecki koine we wschodnim basenie Morza Śródziemnego i państwach hellenistycznych, potem (a przez pewien czas równolegle) łacina łącząca średniowieczną Europę aż po czasy nowożytne, czy wreszcie nowożytny język francuski w kołach dyplomatycznych, język niemiecki w XIX i XX wieku szczególnie w sferach gospodarczych środkowo-wschodniej Europy.
W innych rejonach świata funkcję taką pełnią np. suahili w Afryce Wschodniej, hausa w Afryce Zachodniej, hindi na dużych obszarach Indii, język malajski w Azji Południowo-Wschodniej, bislama na wyspach Pacyfiku i rozmaite języki typu pidżin w innych miejscach świata, na przestrzeni wielu wieków. Język portugalski pełnił rolę lingua franca w Afryce i Azji, zwłaszcza w XV i XVI wieku. Chiński mandaryński spełnia rolę wspólnego języka dla osób mówiących rozmaitymi dialektami języka chińskiego.
[edytuj] Próby stworzenia sztucznych lingua franca
Esperanto i ido są językami sztucznymi, które są niekiedy proponowane jako alternatywa dla języka angielskiego w roli lingua franca. Ich zwolennicy argumentują, że język taki powinien być możliwie prosty, a zarazem ekspresyjny. Twierdzą oni, że język angielski i inne języki etniczne nie nadają się do tej roli, gdyż zawierają specyficzne cechy, które utrudniają ich przyswojenie, a ponadto zapewniają automatycznie przewagę osobom mówiącym nimi od urodzenia.
Języki naturalne są także nośnikami kultury i systemu wartości. Gdy język francuski dominował w Europie i w innych częściach świata, francuska kultura i wartości dominowały kosztem innych kultur. Hegemonia pojedynczego języka nieuchronnie prowadzi do nierówności między wspólnotami językowymi. Przykładowo - kompetencja językowa zapewnia przewagę w ubieganiu się o stanowiska kierownicze.
Języki planowe opierają tezy o swojej uniwersalności na założeniu, że konieczne jest maksymalne uproszczenie języka i zapewnienie, że osoby nie mówiące danym językiem etnicznym nie będą się znajdowały w gorszym położeniu. Ich zwolennicy twierdzą, że specyficzne elementy zawarte w językach etnicznych stanowią zasadniczą przeszkodę dla uzyskania odpowiedniego stopnia biegłości w używaniu danego języka.
Zwolennicy języków planowych twierdzą także, że liczba mówiących nimi osób nie decyduje o ich wartości. Gdyby język sztuczny (lub jakikolwiek inny język o niewielkim zasięgu) został przyjęty w drodze międzynarodowego porozumienia i był stosowany jako międzynarodowy język pomocniczy, liczba jego użytkowników natychmiast gwałtownie by wzrosła. W chwili obecnej zapotrzebowanie na osoby mówiące językami sztucznymi jest ograniczone, aczkolwiek esperanto jest potocznie określane w środowisku tłumaczy jako lingua franca.
