Krokosz barwierski

Krokosz barwierski (Carthamus tinctorius L. Sp.Pl.830 1753) - roślina oleista, jednoroczna z rodzaju astrowatych (Asteraceae Dumort). Występuje na Bliskim Wschodzie.

Nazwa: grecki saflor; prawdopodobnie pochodzi od łacińskiego sapphirus - szafir; stosowany jako namiastka szafranu - stąd używa się czasem nazwy "szafran fałszywy"

Historia: Najstarsze wzmianki pochodzą z Egiptu (ok. 1600 r. p.n.e.), wówczas uprawiano go na kwiaty. Na początku wieku XIX znalazł zastosowanie (obok indygo) w produkcji barwników i to właśnie był prawdopodobny pierwotny cel udomowienia rośliny. Do dzisiaj na bazarach Kairu czy też Teheranu można kupić suszone kwiaty przeznaczone do barwienia. Natomiast olej z nasion pozyskiwano już w czasach rzymskich w Egipcie. Do Europy prawdopodobnie krokosz sprowadzili Arabowie.

Uprawa: Indie, USA, Meksyk, oraz w mniejszym stopniu w południowej Europie (Hiszpania, Portugalia), Turcji i Australii

Budowa: wysokość do ok. 1 m, liście miękkie, podłużnielancetowate lub jajowato-lancetowate, kolczasto ząbkowane; kwiaty najczęściej pomarańczowoczerwone, zebrane w duże, główkowate koszyczki okryte rozetką liści;

Zawartość oleju w roślinie: Owoc - niełupka z nasieniem zawiera 50% tłuszczu; pozyskany tłuszcz zawiera 93,4% nienasyconych kwasów tłuszczowych (z czego 77% przypada na kwas linolowy i 16,4% oleinowy) i 6,6% kwasów nasyconych. Niestety olej jest bardzo podatny na utlenianie - szybko jełczeje.

produkcja olejów jadalnych, majonezów i margaryny
olej krokoszowy stosowany jest jako środek powstrzymujący tworzenie się cholesterolu we krwi (zalecany jest w diecie osób cierpiących na choroby serca i nadciśnienie) i jako naturalny depilator.
produkcja mydła, linoleum, kitów
jako barwnik (otrzymywany z płatków kwiatów) kartamina (czerwień hiszpańska) oraz żółcień saflorowa - w starożytności używana do farbowania tkanin, barwienia ciast
m. in. w starożytnym Egipcie oraz Indiach - kwiaty stosowane jako afrodyzjak, lek przeczyszczający i wykrztuśny