Kościół NMP na Piasku we Wrocławiu
Z Wikipedii
Kościół Najświętszej Marii Panny na Piasku we Wrocławiu (niem. Kirche Unser lieben Frau auf dem Sande) - klasztorny kościół pokanonicki-Kanoników Regularnych św. Augustyna położony na odrzańskiej wyspie Piasek.
jasny budynek na bliższym planie to Biblioteka Uniwersytecka
Łacińskie wezwanie kościoła brzmi Sancta Maria in Arena i pochodzi od rzymskiego kościoła św. Marii zbudowanego w miejscu dawnego cyrku, jednak przyjęło się tłumaczyć arena na piasek, co dało w końcu nazwę wyspie. Sam kościół i klasztor zostały prawdopodobnie ufundowane wojewodę Piotra Włosta, jego żonę Marię i ich syna Świętosława w 1. połowie XII wieku i ukończone przed 1148 (wedle niektórych źródeł już w 1133). W miejscu tej pierwotnej romańskiej świątyni wzniesiono od 1334-75 nową gotycką trójnawową halę bez transeptu m.in. według planów mistrza Pieszki. Prezentuje ona formy gotyku redukcyjnego, jest zwarta i masywna. Nie wyodrębnione w bryle prezbiterium na przedłużeniu nawy środkowej (pierwotnie oddzielone przez lektorium) otrzymało zakończenie czworoboczne, a sięgające zakończenia prebiterium nawy boczne są zamknięte trójbocznie. Sklepienia wykonano w latach 1386-1395. Nad nawą środkową liczącą łącznie z prezbiterium sześć przęseł zbudowano sklepienia gwiaździste. Nawy boczne przykryto sklepieniami trójdzielnymi o dziewięciu tarczach w każdym przęśle, co dało gęsty rytm przypór w elewacji. Cała świątynia liczy 78 m długości, 25 m szerokości, 23 m wysokości ścian i nakryta jest wspólnym dachem (wysokość do kalenicy wynosi 41 m). Elewacja zachodnia całkowicie płaska, bez skarp i zdobień, brak szczytu. Od frontu zaplanowano dwie wieże, ale ukończono tylko południową (w 1430). Pierwotny gotycki hełm z galerią obronną został zastąpiony później barokowym, ten zaś spłonął jeszcze 28 lub 30 stycznia 1730 i został zastąpiony tymczasowym daszkiem namiotowym, którego forma zachowała się do dziś. W przyziemiu wieży znajduje się bogato zdobiona późnogotycka kamienna chrzcielnica z XV wieku. Z początkowej romańskiej świątyni pozostały natomiast nieliczne spolia. W 1390 ukończono pierwszą z kaplic bocznych - Świętej Rodziny, zaś w 1666 kaplicę św. Krzyża - nastarszy obiekt barokowy we Wrocławiu. W pożarze z 1730 poza hełmem spłonął dach korpusu kościoła, odbudowany w 1732. Kolejne pożary, z 1763 i 25 maja 1791 spowodowały kolejne, poźniej odbudowywane, uszkodzenia dachu.
Przylegający do kościoła czworobok klasztorny powstał w epoce gotyku, lecz w latach 1709-1715 za rządów opata Baltazara Seidla został przebudowany i rozbudowany w stylu barokowym. Osobne, zachodnie skrzydło dawnej biblioteki klasztornej zachowało jednak gotycki charakter do 1945. W 1632 kościół został splądrowany przez szwedzkie wojska. Po sekularyzacji zakonu w 1810 budynki klasztorne były od 1811 wykorzystywane jako biblioteka, dziś mieści się tam oddział Biblioteki Uniwersyteckiej.
W czasie oblężenia Wrocławia pod koniec II wojny światowej kościół i klasztor zostały silnie zniszczone, rozważano ich pozostawienie w formie trwałej ruiny. Ostatecznie zostały jednak odbudowane - kościół w latach 1946-1948 i 1961-1963, według projektów Witolda Rawskiego i Edmunda Małachowicza, przy czym wnętrzu przywrócono formy gotyckie i wyposażono ołtarzami ze zniszczonych w wojnie kościołów śląskich. Dach odbudowano jako bardziej stromy niż przed zniszczeniem, rekonstruując formę sprzed pożaru z 1730. W kościele znajduje się też barokowy (XVII wiek) obraz Matki Boskiej Zwycięskiej, przywieziony po wojnie z Mariampola, koronowany w 1989. Nowoczesne witraże w kościele wykonała Teresa Maria Reklewska. Również budynek poklasztorny został odbudowany, skrzydło dawnej biblioteki rozebrano jednak, m.in. w celu pozyskania gotyckiej cegły.
Przy kościele znajduje się obecnie duszpasterstwo głuchoniemych. Wystawiona jest też w nim ruchoma szopka, przyciągająca przez cały rok turystów, a zwłaszcza najmłodszych. Brat Roger z Taizé prawadził w 1991 modlitwy w kościele NMP na Piasku, co upamiętnia odsłonięta 23 sierpnia 2005 tablica wmurowana w elewację.
Współrzędne: 51°6' 53" N 17°2' 27" E 
