Kluż-Napoka

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Współrzędne: 46°46'00" N 023°36'00" E

Kluż-Napoka

Herb Kluż-Napoki

Rumunia

Emil Boc

179,5 km²

Położenie

46°46' N
23°36' E

Populacja (2002)
• liczba ludności
• gęstość

318 027
1771 os./km²

Miasta partnerskie

Kolonia, Sao Paulo, Beer Szewa, Pecz, Zagrzeb, Czengczou, Chacao-Caracas, Dijon, Nantes, Suwon, Makati, Korcza, Cervia, Columbia, East Lansing, Rockford

Położenie na mapie

Strona internetowa miasta

Panorama miasta

Katedra prawosławna, z przodu pomnik Avrama Iancu

Kluż-Napoka (rum. Cluj-Napoca, węg. Kolozsvár, niem. Klausenburg) – miasto o charakterze przemysłowym leżące w północno-zachodniej Transylwanii (Rumunia) – 130 km na południe od granicy z Ukrainą.

Obecnie Kluż-Napoka liczy około 320 tys. mieszkańców. Do głównych gałęzi przemysłu miasta należy przemysł metalowy, chemiczny i spożywczy. Jest drugim po Bukareszcie miastem uniwersyteckim w Rumunii.

Z racji swojej długiej historii w Kluż-Napoka znajduje się wiele cennych zabytków takich jak:

pałac węgierski – barokowy, z XVIII w., obecnie pełniący rolę muzeum sztuki
kościół rzymskokatolicki św. Michała – największy kościół w kraju, datowany na XIV-XV w., zbudowany w stylu gotyckim (jednak większość najcenniejszych eksponatów z tego kościoła została zniszczona w okresie reformacji).

[edytuj] Historia

Stolica Transylwanii jest zamieszkała od czasów prehistorycznych. Gdy Imperium Rzymskie podbiło Dację na początku II wieku, cesarz Trajan założył obóz legionu o nazwie Napoca. Cesarz Hadrian podniósł Napocę do statusu municipium, nadając mu nazwę Municipium Aelium Hadrianum Napoca. Prawdopodobnie podczas panowania Marka Aureliusza miasto osiągnęło status kolonii. Napoka została stolicą prowincji Porolissensis i siedzibą prokuratora, jakkolwiek podczas wędrówek ludów Napoka została zdobyta i zniszczona.

Król węgierski Stefan V zachęcił Niemców do osiedlania się w pobliżu miasta Napoka w 1272 roku. Ich osiedle otrzymało niemiecką nazwę Klausenburg, od starego słowa Klause oznaczającego przejście przez góry. Sugeruje się że rumuńska nazwa Cluj może pochodzić również od Klause lub od łacińskiej nazwy Castrum clus, pod którą miasto po raz pierwszy pojawia się w dokumentach pisanych ok. 1170 roku (clusum (łac.) = "zamknięty", odnosi się to do otaczajacych miasto wzgórz). Natomiast Węgrzy nazywali to Kolozsvár.

W roku 1270 Kluż otrzymało prawa miejskie od króla Stefana V i zaczęło się szybko rozwijać: kościół św. Michała zbudowano za króla Zygmunta. W roku 1405 Kluż zostaje wolnym miastem. Do tego czasu liczby niemieckich i węgierskich mieszkańców były równe i król Maciej Korwin (urodzony w Kluż w 1440) rozkazał by sędzia miejski był na zmianę Niemcem i Węgrem. W roku 1541 Kluż weszło w skład Księstwa Siedmiogrodu. Chociaż Alba Iulia była polityczną stolicą książąt Transylwanii, Kluż stał się głównym centrum kulturalnym i religijnym. Stefan Batory ufundował tu Kolegium Jezuickie w 1581 r. Między 1545 a 1570 rokiem duża liczba Niemców opuściła miasto z powodu wprowadzenia doktryny unitarianizmu. Dalsze wojny Węgier z Turcją ponownie zmniejszyły liczbę niemieckiej ludności. Ich miejsce zajęli w dużym stopniu Węgrzy i miasto stało się centrum węgierskiej arystokracji i inteligencji.

Pierwsza węgierska gazeta pojawiła się w Kluż w 1791 roku, a pierwszy teatr w rok później. W 1798 miasto nawiedził niszczycielski pożar.

W latach 1790-1848 oraz 1861-1867, Kluż było stolicą Wielkiego Księstwa Siedmiogrodu i siedzibą siedmiogrodzkich władców. Poczynając od 1830 r. stało się centrum węgierskiego ruchu narodowego w Księstwie. Podczas Wiosny Ludów 1848 roku miasto zostało zajęte przez węgierskie wojska dowodzone przez polskiego generała Józefa Bema.

Po zawarciu Ausgleichu (porozumienia) w wyniku którego powstała monarchia austro-węgierska w 1867 r. Kluż i Siedmiogród stały się częścią Królestwa Węgier. Podczas tego okresu Kluż było drugim co do wielkości miastem Węgier po Budapeszcie i stolicą hrabstwa Kolozs. Po I wojnie światowej Kluż stało się częścią Królestwa Rumunii, razem z resztą Siedmiogrodu. W 1940 na mocy drugiego arbitrażu wiedeńskiego przypadło Węgrom, lecz wojska węgierskie zostały rozbite przez Rumunów i Sowietów w październiku 1944. Na mocy traktatu paryskiego Kluż ponownie wrócił do Rumunii w 1947 roku.

W Kluż mieszkało 16 763 Żydów jeszcze w 1941. Zostali oni w 1944 zapędzeni do getta, gdzie panowały okropne warunki, stłoczenie i praktyczny brak wszystkiego. Getto zostało zlikwidowane w wyniku sześciu deportacji do Auschwitz między majem i czerwcem 1944. Węgrzy pozostali główną grupą etniczną do lat 50. XX w. Spis powszechny w 1966 roku wykazał 185 663 mieszkańców, z czego 56% Rumunów i 41% Węgrów. Do roku 1974 oficjalną nazwę miasta było Kluż. Komuniści przemianowali miasto na Kluż-Napoka by podkreślić, że była to rzymska kolonia Napoka. Niektórzy twierdzą że zrobiono to na złość Węgrom sugerując że rumuńscy mieszkańcy są potomkami Daków skolonizowanych przez Rzymian. Temat budzi wiele kontrowersji.

Wkrótce po demokratycznej rewolucji w 1989 roku burmistrzem miasta był przez dwanaście lat postkomunista i nacjonalista Gheorghe Funar. Jego urzędowanie stało pod znakiem wzrostu nastrojów antywęgierskich. Powstała duża liczba projektów i działań mających na celu dezawuowanie węgierskiego dziedzictwa w mieście. W czerwcu 2004 roku Gheorghe Funar nie uzyskał ponownie mandatu i został zastąpiony przez Emila Boca z Partii Demokratycznej, który rozpoczął współpracę z Węgrami w celu odbudowy dobrych stosunków etnicznych w mieście.

W 1994 i 2000 roku Kluż-Napoka było gospodarzem Środkowo-Europejskiej Olimpiady Informatycznej (The Central European Olympiad in Informatics (CEOI)). To uczyniło z Rumunii pierwszy kraj który gościł tą olimpiadę oraz pierwszy który gościł ją ponownie.

Miasto jest znane w historii Żydów chasydzkich jako miejsce pochodzenia dynastii Sanz-Klausenburg.

[edytuj] Zabytki

Plac Avrama Iancu z prawosławną katedrą, Teatrem Narodowym i Statuą Avrama Iancu
Plac Unirii z kościołem katolickim i pomnikiem króla Macieja Korwina
Ulica Universităţii (Uniwersytecka) z Uniwersytetem Babeş-Bolyai i kościołem reformowanym
Plac Mihaia Viteazula z pomnikiem Mihaia Viteazula
Plac Luciana Blagi z Biblioteką Uniwersytecką
Ogród Botaniczny
Ulica Georga Baritiu z Uniwersytetem Technicznym
Cetăţuia ze wspaniałym widokiem na miasto
Park Centralny
wiele muzeów: Muzeum Etnograficzne Siedmiogrodu, Muzeum Historyczne, Muzeum Sztuki, Muzeum Zoologii i Muzeum Farmacji
Cmentarz "Házsongárd" (XVI wiek)
Synagoga neologiczna