Język staro-cerkiewno-słowiański

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

словѣньскъ slověnĭskŭ
Obszar	Rosja, Ukraina, Białoruś, Bułgaria, Rumunia, Mołdawia, Macedonia, Serbia i Chorwacja
Liczba mówiących	Język wymarły
Klasyfikacja genetyczna	Języki indoeuropejskie Języki słowiańskie języki południowosłowiańskie **Język staro-cerkiewno-słowiański
Pismo	głagolica, cyrylica
Status oficjalny
Język urzędowy	Język liturgiczny chrześcijan obrządku słowiańskiego.
Regulowany przez	?
Kody języka
ISO 639-1	cu
ISO 639-2	chu
ISO/FDIS 639-3	chu
SIL	?
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Staro-cerkiewno-słowiańska wersja językowa Wikipedii W Wikisłowniku: Słownik języka staro-cerkiewno-słowiańskiego

Modlitwa Ojcze nasz zapisana cyrylicą w języku s-c-s

Język staro-cerkiewno-słowiański (w polskich publikacjach pojawia się także zapis język s-c-s) - najstarszy literacki język słowiański, formujący się od połowy IX wieku i oparty głównie na słowiańskich gwarach Sołunia (dzisiejsze Saloniki). Najbliżej spokrewniony jest ze współczesnym językiem bułgarskim i macedońskim, jakkolwiek literackie postaci tych języków oparte są na innych dialektach, a nie na dialekcie sołuńskim, który poza s-c-s nie stał się podstawą żadnego języka literackiego.

[edytuj] Historia

Misjonarze Słowian, Cyryl i Metody, uczynili go językiem liturgicznym chrześcijan obrządku słowiańskiego.

Późniejszą fazę rozwoju tego języka stanowi język cerkiewnosłowiański. Silny wpływ wywarł język s-c-s na język staroruski, a pośrednio także na współczesny, literacki język rosyjski.

[edytuj] Kanon

Najstarsze teksty s-c-s, pisane przez braci sołuńskich lub ich uczniów jeszcze w IX w. nie zachowały się do dzisiaj. Znane są natomiast późniejsze ich odpisy, już z X i XI w., zachowujące pewne wspólne, archaiczne cechy językowe, które w dużym stopniu odróżniają je od powstałych w tym samym czasie tekstów w formujących się dopiero językach narodowych. Księgi te nazywane są kanonem s-c-s: poświadczają one szereg charakterystycznych form, odnoszonych do tzw. klasycznego języka s-c-s.

Do cech klasycznego s-c-s należą:

zachowane samogłoski nosowe;
samogłoska jat' (zapisywana w transkrypcji najczęściej jako ě, zob. jać);
grupy ra i la będące rezultatem przestawki;
grupy spółgłoskowe št i žd, powstałe z palatalizacji (zmiękczenia) wcześniejszych grup spółgłoskowych *tj/kť i dj.
konsekwentnie zapisywane jery.

[edytuj] Pismo

Do zapisu języka s-c-s stosowane były dwa alfabety. Początkowo księgi zapisywano głagolicą, opracowaną przez Konstantyna-Cyryla. Później w tym samym celu stosowano także cyrylicę.

[edytuj] Nazewnictwo

W bogatej literaturze przedmiotu względem języka s-c-s stosowanych jest wiele rozmaitych określeń, m.in. starosłowiański, starosłoweński, starobułgarski, słowianobułgarski.

W macedońskiej literaturze naukowej dość często używane jest określenie język staromacedoński (mac. старомакедонски јазик). Argumentem za takim nazewnictwem jest w tym wypadku stwierdzenie, że współcześni słowiańscy mieszkańcy Macedonii są bezpośrednimi spadkobiercami Słowian, których język był punktem wyjściowym dla powstania s-c-s. Dzieje języka s-c-s wpisują się w historię rozwoju współczesnej macedońszczyzny, zaś teksty kanonu uznawane są za najstarsze poświadczone źródłowo zapisy tego właśnie języka.

[edytuj] Zaimki

Odmiana zaimków osobowych

liczba pojedyncza				liczba mnoga			liczba podwójna
M	azъ	ty	-	M-W	my	vy	M	vě	va
D	mene	tebe	sebe	D	nasъ	vasъ	D-Ms	naju	vaju
C	mъně, mьně, enkl. mi	tebě, enkl. ti	sebě, enkl. si	C	namъ	vamъ	C-N	nama	vama
B	mene, mę	tebe, tę	sebe, sę	B	nasъ, enkl. ny	vasъ, enkl. vy	B	na	va
N	mъnoją	toboją	soboją	N	nami	vami
Ms	mъně, mьně	tebě	sebě	Ms	nasъ	vasъ

[edytuj] Bibliografia

Czesław Bartula, Podstawowe wiadomości z gramatyki języka staro-cerkiewno-słowiańskiego na tle porównawczym, Warszawa 2002
Tadeusz Brajerski, Język staro-cerkiewno-słowiański, Lublin 1990