Józef Sowiński

Z Wikipedii

Józef Longin Sowiński (ur. 15 marca 1777, zm. 6 września 1831) – polski generał, dowódca obrony reduty na Woli w Warszawie w 1831 r.

Urodził się w Warszawie w rodzinie urzędnika królewskiego. Uczył się w Szkole Rycerskiej. Po wybuchu insurekcji kościuszkowskiej w 1794 wstąpił do wojska, biorąc udział w walce o Warszawę. 1 maja 1794 uzyskał stopień podporucznika. Walczył następnie w korpusie Jana Dąbrowskiego, między innymi w walkach o Bydgoszcz, aż do kapitulacji w lutym 1795. Po rozbiorach Polski, zdemobilizowany, spędził kilka lat w majątku rodziców pod Sieradzem (w zaborze pruskim), a w 1799 wstąpił do armii pruskiej, w której służył do lutego 1811, kiedy podał się do dymisji. Za zasługi na polach bitewnych odznaczony orderem Pour le Mérite przez Fryderyka Wilhelma III.

W połowie 1811 wstąpił do armii Księstwa Warszawskiego, gdzie został szefem szwadronu w pułku artylerii konnej, w stopniu kapitana. W czerwcu 1812 wziął udział w wyprawie Napoleona przeciw Rosji na Moskwę. Autorzy pamiętników opisują, że dzielnie walczył dowodząc podległymi mu żołnierzami. W bitwie pod Możajskiem 5 września 1812 został jednak poważnie ranny w nogę, którą musiano mu amputować. Poruszał się odtąd o kuli. Dostał się następnie do niewoli rosyjskiej, skąd zwolniono go w 1813. Za kampanię moskiewską został odznaczony Orderem Virtuti Militari i francuską Legią Honorową.

Po powrocie do Warszawy został dyrektorem Arsenału Budowniczego w Królestwie Polskim. Stanowisko to w stopniu podpułkownika zajmował do 1820. We wrześniu 1820, w stopniu pułkownika, został komendantem wojskowej Szkoły Aplikacyjnej. Po wybuchu powstania listopadowego usiłował początkowo powstrzymać wychowanków od udziału w nim, obawiając się jego szybkiego upadku i represji, jednakże w miarę rozwoju powstania, przyjął stanowisko dowódcy artylerii garnizonu warszawskiego. Wiosną 1831 powołano go na stanowisko dyrektora wydziału artylerii Komisji Rządowej Wojny. Mimo że cieszył się dużym autorytetem, jako inwalida nie był angażowany do służby liniowej. Dopiero w lipcu 1831, na jego prośbę, mianowano go dowódcą reduty nr 56 na Woli. W miarę zbliżania się wojsk rosyjskich do Warszawy w sierpniu powierzono mu dowodzenie obroną Woli, a 22 sierpnia awansowano na generała brygady.

Główne uderzenie rosyjskie zostało skierowane 6 września właśnie na Wolę, bronioną przez 1300 żołnierzy i mającą 12 dział (Rosjanie skierowali do ataku 11 batalionów piechoty wspartych 76 działami). Kilkugodzinna obrona Woli prowadzona przez Sowińskiego nie miała dalszych szans powodzenia wobec przewagi wroga. Dokładne okoliczności śmierci generała Sowińskiego nie są znane. Władze rosyjskie publicznie jednak podały wersję o zabiciu generała na posterunku bojowym. W latach powojennych socjalistyczni historycy lansowali (w ramach "niszczenia mitów narodowych") wersję, mówiącą o tym, że generał został zakłuty bagnetami przez żołnierzy carskich w czasie pertraktacji.

Sowiński stał się po śmierci jednym z bohaterów narodowych tamtej epoki. Powszechnie podawana wersja odnośnie okoliczności jego śmierci weszła do legendy opisywana w licznych utworach poetyckich i literackich.