Hypatia z Aleksandrii
Z Wikipedii
Hypatia z Aleksandrii (gr. Ὑπατία, ur. ok. 370 r., zm. w marcu 415 r. w Aleksandrii) – filozof neoplatońska, matematyczka w starożytnej Aleksandrii. Przypisuje się jej wynalezienie astrolabium i areometru.
Była córką matematyka, astronoma i filozofa Teona z Aleksandrii i wykształcenie matematyczne odebrała najpewniej pod jego kierunkiem. Jako kobieta nie mogła prowadzić własnej szkoły, miała jednak prywatnych uczniów. Jednym z nich był Synezjusz z Cyreny, biskup Ptolemaidy – zachowało się wiele listów Synezjusza do Hypatii, z których przebija podziw dla jej talentu pedagogicznego i zdolności. Również inni komentatorzy podkreślają charyzmę Hypatii jako nauczycielki.
Dla ówczesnych chrześcijan Hypatia była symbolem nauki i wykształcenia, co utożsamiane było z pogaństwem. Postać kobiety wielkiej urody, wiedzy i inteligencji kłóciła się z odwróceniem się od świata i oczekiwaniem na rychłe przyjście Sądu Ostatecznego. Była powodem napięć pomiędzy poganami a chrześcijanami, kilkakrotnie przeradzających się w zamieszki. Gdy w roku 412 patriarchą Aleksandrii został późniejszy św. Cyryl między nim a rzymskim prefektem miasta Orestesem doszło do rywalizacji i tarć na tle politycznym. Hypatia była zwolenniczką i przyjaciółką Orestesa co w połączeniu z jej pogaństwem nie przysparzało jej przyjaciół w stronnictwie Cyryla.
W marcu 415 roku podburzona przez Cyryla hałastra zawlokła Hypatię do kościoła, gdzie została pocięta muszlami ostryg przez fanatycznych mnichów, zwolenników Cyryla. Edward Gibbon podaje, że zdarzenie to wstrząsnęło nawet chrześcijanami, miało też inne konsekwencje dla całego miasta – w poczuciu zagrożenia wielu uczonych opuściło wkrótce potem Aleksandrię i promieniujący na cały antyczny świat ośrodek naukowy podupadł.
Wszystkie dzieła Hypatii zaginęły – znane są jedynie ich tytuły i odwołania do nich w dziełach innych uczonych Starożytności. Wiadomo, że pisała komentarze do Arytmetyki Diofantosa i Stożkowych Apoloniusza, a być może również do Almagestu Ptolemeusza. Z pewnością pomagała też ojcu w opracowywaniu nowego wydania Elementów Euklidesa, które stało się podstawą dla wszystkich kolejnych edycji tego dzieła.
Mimo iż nie ma dowodów, że Hypatia prowadziła własne badania w dziedzinie matematyki, jej wkład w rozwój tej dziedziny pozwala uznać ją za pierwszą kobietę-matematyczkę w historii.
[edytuj] Bibliografia
- Maria Dzielska, Hypatia z Aleksandrii, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1993 (seria Zeszyty Naukowe UJ - Prace Historyczne)
