Gierłoż (powiat kętrzyński)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).


Gierłoż
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	kętrzyński
Gmina	Kętrzyn
Populacja (2000) - liczba ludności	24
Strefa numeracyjna (do 2005)	89
Tablice rejestracyjne	NKE

Gierłoż – (niem. Görlitz) wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Jest to ostatnia miejscowość na trasie do Wilczego Szańca od drogi Kętrzyn - Giżycko.

Nazwa wsi pochodzi od nazwiska prokuratora Wopławki Hansa von Görlitz, który miał tu w 1353 r. zameczek myśliwski. Strażnica krzyżacka w Wopławkach została zniszczona w tym samym roku przez najazd Olgierda i Kiejstuta. Później z zameczku w Gierłoży korzystali prokuratorzy kętrzyńscy do 1426 r., kiedy to wielki mistrz krzyżacki Paul Bellitzer von Russdorff (wcześniej prokurator kętrzyński) chciał w tej okolicy lokować wieś na prawie magdeburskim.

Zasadźcą tej wsi miał być Hans Behm. Lokacja się nie powiodła i ówczesne miasto Rastenburg (Kętrzyn) w 1437 r. nabyło 50 włók gierłoskiego lasu, który posiadało do 1945 r. W 1913 r. miasto posiadało tam ogólnej powierzchni 1167 ha, z tego 1069 ha i 37 ha użytków rolnych. Na miejskim terenie powstała kwatera główna Hitlera "Wilczy Szaniec". W miejscu, gdzie był krzyżacki zameczek myśliwski powstał jednak oddzielny majątek ziemski.

W 1913 r. właścicielem majątku był Julius von Normann. Majątek razem z folwarczkiem miał powierzchnię 174 ha, w tym 127 ha użytków rolnych. Hodowano tam 25 koni, 80 szt. bydła, w tym 40 krów i 20 szt. trzody chlewnej. W tym samym roku majątek zmienił właściciela. Został nim pochodzący z arystokratycznej rodziny z okolic Dortmundu Dodo zu Innhausen und Knyphausen, który przez 20 lat do 1934 r. pełnił funkcję z wyboru starosty ówczesnego powiatu ratenburskiego. Knyphausen wybudował nowy dwór około 1 km dalej w prawo od istniejącego ośrodka zabudowy przy drodze Kętrzyn - Wilczy Szaniec. Dwór wybudowany został nad niewielkim jeziorem Siercze. Dwór przez długie lata służył jako ośrodek wczasowy, a obecnie został sprzedany osobie fizycznej.

Po Knyphausenie starostą mianowany został Fritz Schultz - wieloletni nauczyciel z Wandajn (niem. Wendehnen (koło Korsz), których właścicielem była rodzina v.d. Groeben. Schultz był w grupie pierwszych członków NSDAP na terenie Prus Wschodnich. Był zaufanym starostą Ericha Kocha. Jeśli Koch miał wpływ na lokalizację kwatery głównej Hitlera na terenie swojej prowincji, to Schultz miał wpływ na ukierunkowanie tej lokalizacji na teren swojego powiatu. Schultz organizował m.in. przyjazdy młodzieży z Hitlerjugend na urodziny Hitlera do Wilczego Szańca. Na Schultza krzywym okiem patrzyła ówczesna arystokracja niemiecka, uważając go za parweniusza. Nawet pośmiertnie (zginął w czasie ucieczki przez Zalew Wiślany) negatywnie jest oceniany w opracowaniach Kreisgemeinschaft Rastenburg (Powiatowego Związku Rastenburczyków). Obwiniany jest za niekompetencje w administracji oraz za opóźnienie ewakuacji.

Knyphausen mieszkał w swoim dworze do 1945 r., a wieś Gierłoż i jego dwór znajdowały się tuż przy zasiekach z drutu kolczastego otaczających pole minowe biegnące wokół kwatery Hitlera.

Zobacz też: Gierłoż, Gierłoż Polska