Fajdros (dialog)
Z Wikipedii
Fajdros - dzieło filozoficzne Platona, należące do tak zwanych dialogów średnich. Zasadnicza rozmowa toczy się pomiędzy Sokratesem a Fajdrosem, wspomniany jest również sofista Lizjasz. W dialogu poruszone są kwestie miłości (dlatego niektórzy badacze traktują „Fajdrosa” jako dopełnienie „Uczty”), warunków, które muszą być spełnione, aby uznać mowę za piękną (ten wątek stanowi polemikę Sokratesa z sofistami), oraz przewagi mowy nad pismem.
[edytuj] Treść dialogu
Rozmowa Sokratesa i Fajdrosa ma miejsce za murami miasta nad rzeką Illisos. Filozofiowie spotkali się po fakcie wysłuchania przez Fajdrosa mowy na temat Erosa, której autorem był Lizjasz. Kiedy Fajdros streścił ja Sokratesowi ten poddał mowę Lizjasza krytyce, w następstwie czego Fajdros domagał się wygłoszenia mowy lepszej. Sokrates wygłasza dwie mowy. W pierwszej skupia się bardziej na krytyce Lizjasza, a przytaczając argumenty, które kompromitowałyby przedmówcę krytykuje również sam przedmiot mowy – czyli Erosa. Dlatego też wygłasza drugą mowę, w której nie nawiązuje już do Lizjasza tylko chwali Erosa. W związku z tym poglądy na temat miłości Sokratesa mogą wydawać się niespójne. Za właściwe należy uznawać tylko te, które zawarte są w mowie drugiej.
[edytuj] Polemika z sofistami
Sofiści, zdaniem Sokratesa, nie wygłaszali „mów pięknych”. Za takie można uznać tylko mowy, które: traktują o istocie rzeczy, prowadzić do wniosków słusznych, nie mijają się z prawdą. Dobry mówca nie powinien również powtarzać wielokrotnie tych samych argumentów, mieć na uwadze, do jakich słuchaczy się zwraca. Filozof wielokrotnie nawiązuje do dialektyki, uważając ja za jedyne źródło, dzięki któremu można poznać warunki dobrej mowy. Według Sokratesa mowa Lizjasza nie spełnia powyższych warunków, jest jedynie popisem retorycznym.
[edytuj] Przewaga mowy nad pismem
Wątek ten poruszony jest we fragmencie zawartym między wersetami 247 b do 278 e, zwanym przez historyków filozofii „krytyką pisma”. Platon wkłada tu w usta Sokratesa swoje poglądy dotyczące przewagi mowy nad pismem, choć jego praktyka pisarska stała w sprzeczności z przyjętą aksjologią. Sokrates zaleca ostrożność przy posługiwaniu się pismem i zaleca filozofom przekazywanie swoich prawd ustnie, gdyż tylko wtedy można obronić je przed ewentualną krytyka. Korzystanie z pisma dodatkowo nie ćwiczy pamięci, pozwala na błędne interpretacje.
| Eutyfron • Obrona Sokratesa • Kriton • Fedon • Kratylos • Teajtet • Sofista • Parmenides • Fileb • Uczta • Fajdros • Alkibiades I • Alkibiades II • Hipparch • Rywale • Teages • Charmides • Lyzis • Eutydem • Protagoras • Gorgiasz • Menon • Hippiasz Większy • Hippiasz Mniejszy • Ion • Meneksenos • Klejtofon • Państwo • Timajos • Kritiasz • Minos • Prawa • Epinomis • Listy • Syzyf • Zimorodek • Aksjochos • Eryksjas |
