Endemit

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Skalnica tatrzańska (Saxifraga perdurans), gatunek endemiczny dla Tatr Zachodnich

Hatteria (Sphenodon) jest endemicznym rodzajem gada występującym na skalistych wysepkach wokół Nowej Zelandii

Endemity - organizmy (taksony, najczęściej gatunki) unikalne dla danego miejsca albo regionu, występujące na ograniczonym obszarze, nigdzie indziej niewystępujące naturalnie.

Obszar ich występowania może stanowić ich dawny areał życiowy (refugium) pozostały po minionym okresie geologicznym. Przyczyną endemizmu może być również bariera przestrzenna, np. na izolowanych wyspach, w jaskiniach, gdzie z powodu geograficznej izolacji, czyli braku kontaktu ze swoim gatunkiem (paleoendemity), wraz z nowymi warunkami życia przez dostatecznie długi okres wyewoluowały formy zupełnie różne od gatunków nieodizolowanych (neoendemity).

Gatunki endemiczne w zasadzie tak są przystosowane do swoich warunków życia, że nie tolerują większych wahań środowiska, a często wykazują cechy wąskiej specjalizacji (są stenobiontami). Gatunki endemiczne często należą do gatunków zagrożonych, gdyż są bardzo podatne na choroby i wrażliwe na kontakt z człowiekiem.

Mianem endemitu można też określać wyższe od gatunku taksony (rodzaj, rodzina), jeśli ich występowanie faktycznie ogranicza się do konkretnego, stosunkowo niewielkiego obszaru (wyspy, szczytu górskiego czy jeziora, np. 9 rodzajów i 1 rodzina ryb głowaczowców z jeziora Bajkał to endemity).

Przykładami fauny endemicznej są żółwie słoniowe, a także legwan morski z Galapagos, australijski koala czy rogoząb, a także hatteria (Nowa Zelandia) i dodo (Maskareny). Na obszarze Polski największe skupisko roślin endemicznych występuje na obszarach górskich, szczególnie w Tatrach (np. skalnica tatrzańska, chruścik Allogamus starmachi), znacznie mniej endemicznych taksonów znajdujemy w Sudetach.

Gatunki, które występują głównie w określonej strefie geograficznej lub okolicy, jednak przekraczają nieco swym zasięgiem ten teren i na niewielkiej liczbie stanowisk występują w bliskich okolicach swojego głównego obszaru występowania nazywamy subendemitami. Przykładem subendemitu we florze Polski jest brzoza ojcowska.

Przeciwieństwem gatunków endemicznych są gatunki kosmopolityczne, bardzo szeroko rozpowszechnione.