Cronicae et gesta ducum sive principum Polonorum

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Kronika polska (łac. Chronica Polonorum) – spisana po łacinie w latach 1112-1116 kronika historii Polski. Jej anonimowy autor był cudzoziemcem, którego dokładne pochodzenie nie jest ustalone. Rozważane są hipotezy zakładające jego przybycie z południowej lub środkowej Francji (stąd nadany przydomek Gall), z Flandrii, lub z Wenecji. Prawdopodobny jest jego wcześniejszy pobyt na Węgrzech. Był mnichem benedyktyńskim, który w Polsce znajdował się najprawdopodobniej w kancelarii książęcej Bolesława Krzywoustego.

Wybitny renesansowy dziejopis Marcin Kromer, w którego posiadaniu znajdował się jeden z ocalałych do dziś dnia rękopisów Kroniki..., napisał na nim następującą uwagę: „Niniejszą historię napisał Gall, mnich jakiś zapewne, jak można wnosić z przedmów, który żył za czasów Bolesława III”. Od tego czasu przyjąło się nazywanie Anonima Gallem.

Kronika... jest utworem historiograficznym, który powstał na podstawie polskich źródeł i informacji zebranych przez Galla na dworze Bolesława, jest więc utworem na wskroś polskim i jako taki zaliczany jest do najstarszych dzieł polskiego piśmiennictwa. Kronika jest napisana łaciną, często rymowaną, często posługuje się motywami fikcyjnymi jak listy, mowy lub pieśni. Kronika ma charakter moralistyczny, władza panujących pochodzi od Boga, a ich rządy mają idealistyczny przebieg. Wyraźnie widać wpływ znanych już z okresu wcześniejszego "gesta", czyli opowieści o rycerzach-bohaterach, których snucie należało do tradycji dworskiej. Choć Gall niewątpliwie wybiera fakty historyczne, traktując jedne obszernie, a inne pomijając milczeniem , nie posuwa się do ich fałszowania. Charakterystyczny dlań zwrot - długo byłoby o tym mówić- po części wynika z faktu, iż kronikę pisze z chęci zarobku (daje to do zrozumienia kilka razy w treści Kroniki), więc by się nie narazić przemilcza pewne problemy, a po części markuje nim po prostu swoją niewiedzę na dany temat.

Kronika... opisuje dzieje Piastów, przede wszystkim zaś Bolesława Krzywoustego. Składa się z trzech ksiąg:

Część pierwsza, tzw. "Gesta", opisuje legendarne początki państwa polskiego do narodzin Bolesława Krzywoustego;
Księga druga opisuje młodość księcia, do roku 1108;
Niedokończona część trzecia mówi o latach panowania Krzywoustego, aż do roku 1113. Jest to ostatni rok opisany przez Galla w jego kronice.

W księgach opisuje przede wszystkim dzieje Bolesława Krzywoustego, ale pisze także o Mieszku I, Bolesławie Chrobrym, Mieszku II, Kazimierzu Odnowicielu, Bolesławie Śmiałym oraz Władysławie Hermanie.

[edytuj] Literatura

podstawowe wydanie krytyczne: Anonima tzw. Galla Kronika czyli dzieje książąt i władców polskich, ed. K. Maleczyński, [Pomniki Dziejowe Polski, s.n. t. 2], Kraków 1952.
polski przekład, Anonim tzw. Gall, Kronika Polska, tł. R. Grodecki, M. Plezia, Wrocław 1989 [kilka wydań]

Zobacz też

Linki zewnętrzne