Challenge 1932

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Międzynarodowe Zawody Samolotów Turystycznych Challenge 1932 (Challenge International de Tourisme) odbywały się w dniach 12 - 28 sierpnia 1932 w Berlinie, zakończyły się zwycięstwem polskiej załogi Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura.

Były to trzecie międzynarodowe zawody samolotów turystycznych z serii prestiżowych zawodów Challenge. Organizatorem zawodów był Aeroklub Niemiec, z uwagi na zwycięstwo niemieckiego zawodnika Fritza Morzika w poprzednich zawodach Challenge 1930. Liczba samolotów biorących udział w zawodach - 43, była mniejsza, niż w poprzednich latach, gdyż przerodziły się one w trudną imprezę specjalistyczną, stawiającą wysokie wymagania sprzętowi oraz wymagajacą wysokiego wyszkolenia załóg. Większe szanse miały samoloty specjalnie opracowane na zawody.

W zawodach brały udział ekipy z 6 państw: Niemiec (15 załóg), Francji (8 załóg), Włoch (8 załóg), Polski (5 załóg), Szwajcarii (2 załogi) i Czechosłowacji (4 załogi). W składzie ekipy włoskiej startowała również Angielka Winifred Spooner (samolot Breda Ba-33), a w składzie niemieckiej - Kanadyjczyk i Rumun. Samoloty niemieckie nosiły numery startowe z zakresu: A4-A9, B1-B9, C2-C8, E1-E2 (bez zachowanej ciągłości numeracji), francuskie: K1-K8, włoskie: M1-M8, polskie: O1-O6, szwajcarskie: S1-S2, czechosłowackie: T1-T4. Numery malowane były w czarnej kwadratowej obwódce.

Otwarcie zawodów nastąpiło 12 sierpnia 1932 na lotnisku Berlin-Staaken. Zawody składały się z trzech osobno punktowanych konkurencji: prób technicznych samolotów, lotu okrężnego wokół Europy oraz próby szybkości maksymalnej. Próby techniczne składały sie zarówno z oceny poziomu technicznego konstrukcji samolotów biorących udział, jak i z konkurencji wymagających kunsztu w pilotażu. Samoloty startowały z załogami dwuosobowymi pilot - mechanik.

Zwycięski RWD-6 podczas próby krótkiego startu.

[edytuj] Samoloty

Samoloty biorące udział w zawodach były nominalnie turystyczne, w praktyce jednak Niemcy, Polska, Czechosłowacja i Włochy opracowały dla celów Challenge specjalne nowoczesne samoloty sportowe. Za faworytów uważane były przed zawodami niemieckie szybkie Heinkle He 64c. Najliczniejszym typem samolotu ekipy niemieckiej był natomiast trzymiejscowy Klemm Kl 32. Oba były to drewniane dolnopłaty ze stałym podwoziem. Włochy i Czechosłowacja wystawiły podobne samoloty Breda Ba 33 i Praga BH-111, dolnopłaty o mieszanej konstrukcji. Polska opracowała całkowicie metalowy dolnopłat PZL-19 i górnopłat o konstrukcji mieszanej RWD-6. Wszystkie specjalnie zaprojektowane samoloty miały zakryte przeszklone kabiny załogi, stałe podwozie i bogatą mechanizację płata. Samoloty nie budowane specjalnie na konkurs, zwłaszcza francuskie, prezentowały niższy poziom i miały mniejsze szanse w próbach technicznych.

W skład ekipy polskiej wchodziły dwa samoloty RWD-6 i trzy PZL-19:

nr O1: PZL-19, nr rej. SP-AHH, pilot Bolesław Orliński
nr O2: PZL-19, nr rej. SP-AHI, pilot Ignacy Giedgowd
nr O3: PZL-19, nr rej. SP-AHK, pilot Jerzy Bajan
nr O4: RWD-6, nr rej. SP-AHL, pilot Tadeusz Karpiński (mechanik Stanisław Zientek)
nr O6: RWD-6, nr rej. SP-AHN, pilot Franciszek Żwirko (mechanik Stanisław Wigura)

[edytuj] Próby techniczne

W dniu 13 sierpnia miała miejsce ocena techniczna samolotów. Zgodnie z charakterem zawodów jako konkursu samolotów turystycznych, punktowane były takie cechy, jak komfort i wyposażenie kabiny, widoczność z kabiny, posiadanie miejsc załogi obok siebie, trzeciego miejsca lub bagażnika. Polskie samoloty zostały w tej fazie najwyżej ocenione (86 pkt RWD-6, 84 pkt PZL-19), a tuż za nimi włoskie Breda Ba-33 (83 pkt), co od razu ustawiło je w pozycji faworytów, dając im kilkunastopunktową przewagę nad samolotami niemieckimi.

14 sierpnia miała miejsce konkurencja próby krótkiego startu. Jej trudność polegała na tym, że startując z wybranego miejsca, należało przelecieć samolotem nad 8-metrowej wysokości bramką z linką. Najlepszy wynik osiągnął Niemiec W. Hirth na samolocie Klemm Kl 32, startując z 91,6 m. Najlepszy z Polaków, T. Karpiński, uzyskał wynik 111,5 m.

Następnie prowadzona była próba krótkiego lądowania znad bramki. Najlepsza okazała się Winifred Spooner z wynikiem 92,4 m. Najlepszy z Polaków, F. Żwirko, uzyskał piąty wynik, 105,8 m, lecz wyniki pozostałych były znacznie gorsze. Po obu konkurencjach, prowadzili w klasyfikacji ogólnej ex aequo F. Żwirko i Włoch Ambrogio Colombo z wynikiem 161 pkt, a dalsze miejsca zajmowała ekipa włoska (153-160 pkt), następnie Niemcy i pozostali Polacy, dalej reszta zawodników.

15 sierpnia miała miejsce próba prędkości minimalnej, mająca sprawdzić bezpieczeństwo samolotów turystycznych podczas lądowania. Lecąc na granicy ryzyka przeciągnięcia, F. Żwirko uzyskał najniższą prędkość 57,6 km/h, a drugi był T. Karpiński.

16 sierpnia miała miejsce próba czasu składania i rozkładania skrzydeł w celu zmniejszenia powierzchni do hangarowania, wymagająca sprawności obu członków załogi i odpowiedniej konstrukcji samolotu, a następnie próba szybkości rozruchu silnika. Klasyfikacja ogólna po tych próbach pozostała bez większych zmian, na trzecim miejscu znalazła się W. Spooner.

19 sierpnia odbyła się próba zużycia paliwa. Najlepsze wyniki osiągnęły w niej niemieckie samoloty, lecz nie poprawiły mimo tego swoich miejsc w klasyfikacji, będąc za ekipą włoską. F. Żwirko utracił natomiast prowadzenie. Po zakończeniu etapu prób technicznych, prowadził Ambrogio Colombo (247 pkt), za nim F. Żwirko (245 pkt), następnie pozostali Włosi, T. Karpiński na 6. miejscu i najlepszy z Niemców, Reinhold Poss na 9. miejscu (234 pkt). Przed następnym etapem jednak, sklasyfikowana na 4. miejscu Winifred Spooner musiała lądować przymusowo pod Berlinem na skutek celowego zanieczyszczenia jej paliwa przez nieustalonyh sprawców, w następstwie czego zrezygnowała z dalszego uczestnictwa w zawodach.

[edytuj] Lot okrężny

Drugim etapem zawodów był lot okrężny o długości 7363,2 km, na trasie: Berlin - Warszawa - Kraków - Praga - Wiedeń - Zagrzeb - Vicenza - Rimini - Rzym - Bellinzona - Cannes - Lyon - Stuttgart - Bonn - Paryż - Rotterdam - Hamburg - Goteborg - Berlin. W etapie tym wzięło udział 39 samolotów. Głównymi punktami lotu były Rzym i Paryż.

Lot okrężny rozpoczął się 21 sierpnia. Mimo że punktowana w nim była przede wszystkim prędkość przelotowa na trasie, stał się on praktycznie wyścigiem załóg niemieckich, usiłujących nadrobić straty, z załogami włoskimi. Polscy piloci, mając wolniejsze samoloty, wybrali taktykę oszczędzania maszyn i uzyskania dobrej prędkości przelotowej. Pierwszego dnia większość zawodników osiagnęła Wiedeń lub Zagrzeb, natomiast A. Colombo i 3 Niemców dolecieli aż do Rimini. 22 sierpnia zawodnicy osiągnęli Rzym.

Na skutek defektów, kilka załóg nie doleciało do Rzymu i do dalszego lotu 23 sierpnia wystartowały 33 samoloty. Tego dnia doszło do dwóch wypadków włoskich samolotów (zginął mechanik jednego z nich). Jak się okazało, przyczyną była słaba konstrukcja skrzydeł. Na skutek tego, włoska ekipa razem z Ambrogio Colombo, zajmującym do tej pory pierwsze miejsce, została wycofana przez rząd włoski z dalszych zawodów. Również Bolesław Orliński zmuszony był do wycofania się na skutek choroby. 24 sierpnia 25 pozostałych załóg doleciało do Paryża; jako pierwsza grupa dziewięciu Niemców.

26 sierpnia rozpoczął się ostatni duży etap lotu z Paryża, a 27 sierpnia zawodnicy osiągnęli Berlin. Pierwszym w Berlinie i najszybszym na całej trasie zawodnikiem był Niemiec Hans Seidemann z prędkością przelotową 213 km/h, na samolocie Heinkel He 64c. Kolejne wyniki do ósmego także należały do Niemców, a najlepszy z Polaków F. Żwirko zdobył za lot okrężny 11. miejsce z prędkością przelotową 191 km/h. Jedną załogę francuską zdyskwalifikowano za przekroczenie czasu.

Po próbach technicznych i locie okrężnym, w klasyfikacji generalnej prowadził F. Żwirko z wynikiem 456 pkt, za nim był Reinhold Poss (451 pkt) i dalsi Niemcy, na 9. miejscu znajdował się T. Karpiński (438 pkt), a na 12. Jerzy Bajan.

[edytuj] Próba szybkości maksymalnej

Ostatnim etapem zawodów Challenge była próba prędkości maksymalnej na trasie o długości 300 km, o kształcie trójkąta. Start i lądowanie miały miejsce 28 sierpnia na lotnisku Berlin-Staaken. Do próby wystartowało jedynie 18 samolotów, ponieważ 6 załóg francuskich i czeskich zrezygnowało z próby.

Najszybszy w tej próbie był Niemiec Fritz Morzik (He 64c) - 241,3 km/h, kolejne cztery miejsca również zajęli Niemcy na Heinklach. Najgroźniejszy konkurent Żwirki, R. Poss na samolocie Klemm Kl 32 zajął 7. miejsce (220,7 km/h). Najszybszy z Polaków był T. Karpiński na 8. miejscu - 216,2 km/h (RWD-6), a F. Żwirko uzyskał 13. miejsce z prędkością 214,1 km/h.

Samoloty startowały w tej próbie w kolejności wynikającej z dotychczasowej klasyfikacji, przy czym dalsze samoloty startowały z odpowiednio wyliczonym opóźnieniem w stosunku do lidera, co oznaczało, że na skutek przyznanych za tę próbę punktów, pierwszy samolot na mecie będzie zwycięzcą zawodów. Pomimo mniejszej prędkości rozwiniętej przez RWD-6 Żwirki, który i tak musiał uzyskać zgodę fabryki na wykorzystanie maksymalnych możliwości samolotu, Niemcy nie zdołali go prześcignąć, aczkolwiek Morzik minął metę 83 sekundy za RWD.

[edytuj] Wyniki zawodów

Po próbie prędkości, 28 sierpnia nastąpiło zamknięcie zawodów. Zwycięstwo w zawodach Challenge 1932 odniosła polska załoga: pilot Franciszek Żwirko i mechanik Stanisław Wigura na samolocie RWD-6, z wynikiem 461 punktów. Zwycięstwo było nie tylko zasługą pilota, wykazującego się w czasie zawodów wielkim kunsztem, ale i polskiego przemysłu lotniczego, który zbudował samolot o dużych możliwościach technicznych, mających istotny udział w wyniku (jego współkonstruktorem był S. Wigura). Należy zauważyć przy tym, że szczegółowy regulamin konkursu opracowywali Niemcy, mając możliwość lepszego uwzględnienia w nim parametrów własnych konstrukcji.

Drugie i trzecie miejsce zajęli ex aequo Niemcy Fritz Morzik (Heinkel He 64c) i Reinhold Poss (Klemm Kl 32V) z wynikiem 458 pkt. Dziewiąte miejsce zajął Tadeusz Karpiński na RWD-6 (443 pkt), 11. - Jerzy Bajan na PZL-19 (433 pkt), a 18. Ignacy Giedgowd (PZL-19, 345 pkt). Zawody ukończyły jedynie 24 załogi z 43 startujących, z tego 12 niemieckich, 4 polskie, 4 francuskie, 3 czechosłowackie i 1 szwajcarska.

1.	Franciszek Żwirko	Polska	RWD-6	SP-AHN / O6	245 + 211 + 5	461
2/3.	Fritz Morzik	Niemcy	Heinkel He 64c	D-2304 / C6	224 + 220 + 14	458
2/3.	Reinhold Poss	Niemcy	Klemm Kl 32	D-2261 / B9	234 + 217 + 7	458
4.	Wolfgang Stein	Niemcy	Heinkel He 64c	D-2302 / A8	221 + 220 + 12	453
5.	Robert Fretz	Szwajcaria	Klemm Kl 32	CH-360 / S2	231 + 217 + 4	452
6.	Wolf Hirth	Niemcy	Klemm Kl 32	D-2328 / E1	230 + 220 + 0	450
7/8.	Otto Cuno	Niemcy	Klemm Kl 32	D-2310 / C2	224 + 218 + 5	447
7/8.	Hans Seidemann	Niemcy	Heinkel He 64b	D-2260 / A9	214 + 220 + 13	447
9.	Tadeusz Karpiński	Polska	RWD-6	SP-AHL / O4	238 + 200 + 5	443
10.	Robert Lusser	Niemcy	Klemm Kl 32	D-2311 / B6	219 + 213 + 5	437

Niektóre dalsze wyniki:

11.	Jerzy Bajan	Polska	PZL-19	SP-AHK / O3	223 + 206 + 4	433
16.	Josef Kalla	Czechosłowacja	Praga BH-111	OK-BAH / T2	192 + 211 + 5	408
18.	Ignacy Giedgowd	Polska	PZL-19	SP-AHI / O2	198 + 142 + 5	433
19.	Jan Anderle	Czechosłowacja	Breda Ba-15S	OK-WAL / T1	143 + 130 + 0	273
20.	Raymond Delmotte	Francja	Caudron C.278	F-ALXB / K4	192 + 73 + 0	265

Efektem zawodów Challenge było wymuszenie ciągłego rozwoju lotniczej myśli technicznej. Samoloty budowane specjalnie na zawody odznaczały się wysokim poziomem technicznym - bogatą mechanizacją skrzydeł (klapy, sloty), oraz dobrymi charakterystykami lotnymi. Dalszy rozwój udanych konstrukcji doprowadził do powstania bardziej zaawansowanych samolotów budowanych na kolejne zawody Challenge 1934, które, z uwagi na zwycięstwo Polaków, organizowane były w Warszawie, przez Aeroklub Rzeczypospolitej Polskiej.

Niecały miesiąc po zwycięskich zawodach, Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura ponieśli śmierć w katastrofie ich samolotu RWD-6 11 września 1932. Również Reinhold Poss zginął w 1933 r. w wypadku.