Biebrza
Z Wikipedii
| Biebrza | |
| Dopływ | prawy Narwi |
| Długość | 165 km |
| Dorzecze | 7 051 km2 |
| Ważniejsze dopływy |
prawe: Netta, Łęg, Wissa lewe: Sida, Brzozówka |
Biebrza - rzeka w północno-wschodniej Polsce, prawy dopływ Narwi. Długość: ok. 165 km,
Powierzchnia dorzecza: 7 051 km2.
Biebrza ma swoje źródła na południe od Nowego Dworu na Podlasiu, uchodzi do Narwi ok. 3 km od Wizny. Za pomocą Kanału Augustowskiego łączy się z Niemnem. Biebrzę charakteryzuje asymetria dorzecza, bardziej rozwinięte jest dorzecze prawobrzeżne - 75,5% (głównie rzeki spływające z Pojezierza Mazurskiego), lewobrzeżne stanowi tylko 24,5%.
Na całej długości rzeka płynie Pradoliną Biebrzy, która ma największą w Polsce pojemność retencyjną (porównywalną do pojemności największych w kraju zbiorników wodnych). Jest to szczególnie ważne w czasie wiosennych roztopów, gdy rzeka tworzy rozległe rozlewiska.
Biebrza i jej dorzecze stanowi największy w Polsce region bagien i objęty jest ochroną - znajduje się w Biebrzańskim Parku Narodowym. Niemal cała Biebrza znajduje się na terenie parku (ok. 155 km). Ze względu na walory przyrodnicze, rzeka jest popularnym miejscem spływów kajakowych, szczególnie atrakcyjne są one w czasie wiosennych wezbrań wody. Dlatego też wyznaczono szlak wodny o długości 135 km, zaś na brzegu przygotowane są pola namiotowe i punkty widokowe.
Nazwa rzeki pochodzi prawdopodobnie od słowa Bóbr.
Ważniejsze miejscowości przez które przepływa Biebrza:
Bagna Biebrzańskie, łącznie z Biebrzańskim Parkiem Narodowym umownie dzielimy na 4 obszary:
1 - zmeliorowane bagna "Wizna i Biel", znane jako Grądy Woniecko od nazwy byłego PGR-u. Obszar jest poza parkiem narodowym,
2 - basen południowy obejmujący dolinę Biebrzy od mostu koło Wizny do mostu koło Osowca,
3 - basen środkowy obejmujący dolinę Biebrzy od mostu w Osowcu do Kanału Augustowskiego, z kompleksem lasów koło Woźnej Wsi z rez. Czerwone Bagno,
4 - basen północny - od Kanału Augustowskiego do źródeł Biebrzy w okolicy Nowego Dworu.
Do najcenniejszych przyrodniczych elementów należy zaliczyć doskonale wykształconą i zachowaną poprzeczną i podłużną strefowość ekologiczną polegającą na "przechodzeniu" poszczególnych zbiorowisk roślinnych w inne w zależności od panujących warunków hydrologicznych i wysokości doliny nad poziomem morza. W poprzecznym przekroju wyróżniamy 3 charakterystyczne strefy:
- imersyjna - z szuwarami turzycowymi, mozgowymi i mannowymi,
- imersyjno-emersyjna - z kępowymi zespołami turzycy tunikowej leżącej wśród turzyc sztywnych,
- emersyjna - która nie jest zalewana przez wody. Charakteryzuje się występowaniem mechowiskowych zespołów turzycy bagiennej i obłej oraz zespołów turzycy dziobakowatej. Granicami tej strefy są lasy olchowe.
Wyróżniono tu 47 zespołów roślinnych w tym niemal wszystkie typy zbiorowisk wodnych, bagiennych i torfowiskowych spotykanych w Polsce. Szczególnie cenna jest duża grupa zbiorowisk mechowiskowych, zawierających w swoim składzie liczne gatunki rzadkie i reliktowe, zanikające w innych częściach kraju.
Szata roślinna odznacza się ogromną różnorodnością, wysokim stopniem naturalności i obecnością wielu rzadkich gatunków, jak: brzoza niska, wierzba lapońska, widłak jałowcowaty, widłak goździsty, wroniec, goździk piaskowy, grążel żółty, rosiczka okrągłolistna, rosiczka długolistna, pomocnik baldaszkowy, wielosił błękitny, gnidosz królewski, goryczka wąskolistna, niebielistka trwała, kosaciec syberyjski, storczyk krwisty, obuwik pospolity.
W uroczysku Grzędy występują również: arnika górska, orlik pospolity, lilia złotogłów, buławik czerwony, podkolan biały, kruszczyk rdzawoczerwony, kruszczyk szerokolistny, tajęża jednostronna. Rosną tu także rzadkie w Polsce rośliny naczyniowe: skalnica torfowiskowa, wełnianka delikatna, fiołek mokradłowy, miesięcznica trwała. Występuje też kilka rzadkich, reliktowych gatunków mchów: mokradłosz, prątnik, skorpionowiec brunatny, tujowiec. Szata roślinna w poszczególnych basenach wykazuje pewną indywidualność, przejawiającą się w odmienności zbiorowisk roślinnych.
Inaczej wykształca się strefowość roślinna, charakterystyczna dla dolin rzecznych. Wynika to z różnorodności warunków ekologicznych w poszczególnych częściach doliny. Bagna Biebrzańskie są najważniejszym w Polsce, a także w całej Europie Środkowej i Zachodniej obszarem lęgowym dla wielu gatunków ptaków związanych ze środowiskiem bagiennym. Dolina Biebrzy ma więc pod względem ornitologicznym szczególne znaczenie, zwłaszcza, że bagna zanikają w krajobrazie Europy, a ptaki tych środowisk tracą podstawę swego bytu. Występują tu izolowane stanowiska lęgowe gatunków borealnych, a także gatunków, których centrum zasięgu geograficznego znajduje się w strefie tajgi i tundry. Dlatego obszar parku biebrzańskiego został objęty Międzynarodową Konwencją RAMSAR, chroniącą obszary błotne i lęgowiska ptaków.
Fauna parku jest bogata, chociaż jeszcze nie w pełni zbadana, np. łoś, który jedynie tu przetrwał okres wojny i dzięki ochronie rozmnożył się i rozprzestrzenił na terenie Polski. Poza łosiem w parku występują: jeleń, sarna, dzik, zając szarak, bóbr, a z gatunków drapieżnych: wilk, lis, jenot, borsuk, tchórz zwyczajny, kuna leśna, wydra, gronostaj, łasica. Ponadto żyje tu 17 gatunków drobnych ssaków, a wśród nich najliczniejsze i najbardziej rozpowszechnione są: orzesznica, ryjówka malutka, badylarka, nornik północny, smużka.
Kotlina Biebrzańska ma ogromne znaczenie dla wielu gatunków ptaków, często bardzo rzadkich w Polsce, a także w Europie. Stwierdzono tu aż 262 gatunki ptaków zarówno lęgowych, jak i żerujących oraz wypoczywających w czasie corocznych wędrówek. Dla ptaków siewkowatych, wymagających rozległych, podmokłych obszarów Biebrza stanowi jedną z najważniejszych ostoi w Europie Środkowej. Najbardziej charakterystyczne gatunki lęgowe dla doliny Biebrzy to: batalion, 4 gatunki bekasów, w tym dubelt i sporadycznie lęgowy bekasik, kulik wielki, biegus zmienny, żuraw, mewa mała, 5 gatunków rybitw, w tym białoskrzydła i białowąsa. Dla wodniczki bagna Biebrzańskie mają znaczenie wyjątkowe - być może od utrzymania Biebrzańskich turzycowisk w stanie niezmienionym zależeć będzie istnienie tego gatunku (badania biologii i liczebność tego gatunku trwają tu do dziś). Kotlina Biebrzy jest jednym z nielicznych miejsc w Polsce, gdzie można jeszcze spotkać cietrzewia i sowę błotną.
Dzisiaj Biebrza jest popularna i sławna. Rocznie zwiedzają ją tysiące przyrodników, obserwatorów ptaków, różnej specjalności biologów. Jest doskonałym terenem dla turystyki przyrodniczej. Dolina Biebrzy została objęta ochroną najpierw jako park krajobrazowy, a następnie park narodowy.
