Bell X-1
Z Wikipedii
X-1 | |
Dane podstawowe | |
Państwo | USA |
Wytwórnia | Bell Aircraft Corporation |
Typ | samolot eksperymentalny |
Konstrukcja | aluminiowa z elemantami stalowymi |
Załoga | 1 pilot |
Historia | |
Data oblotu | 19 stycznia 1946 |
Dane techniczne | |
Napęd | Reaction Motors XLR11-RM3 rakietowy |
Moc | 26,7 kN |
Wymiary | |
Rozpiętość | 8,5 m |
Długość | 9,4 m |
Wysokość | 3,3 m |
Powierzchnia nośna | 12 m² |
Masa | |
Własna | 3174 kg |
Startowa | 5557 kg |
Osiągi | |
Prędkość max. | 1541 km/h |
Pułap | 21 915 m |
Zasięg | 5 minut lotu z napędem |
Dane operacyjne | |
Rzuty | |
Bell X-1 - eksperymentalny samolot amerykański, który jako pierwszy przekroczył barierę dźwięku w sposób kontrolowany w locie poziomym. Pierwszy z samolotów serii X przeznaczonych do testowania nowych technologii. Samoloty serii X były projektami tajnymi.
14 października 1947 roku, Charles "Chuck" Yeager pilot Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych wykonał lot na egzemplarzu XS-1 (od Extperimental Supersonic - eksperymentalny naddźwiękowy) nazwanym Glamorous Glennis (ang. olśniewająca Glennis) przekraczając barierę dźwięku. Samolot był napędzany silnikiem rakietowym i został wyniesiony na pułap testowy przez bombowiec B-29 Superfortress. Lądowanie odbyło się w bazie lotniczej Muroc (obecnie Edwards) w Kalifornii. Był to 31. lot tego egzemplarza samolotu i jednocześnie 13. lot Chucka Yeagera na X-1. Osiągnięta prędkość wyniosła 1126 km/h (1,06 Macha) na pułapie 13 115 metrów.
Niemiecki pilot Hans Guido Mutke twierdził, że jako pierwszy przekroczył barierę dźwięku 9 kwietnia 1945 roku na samolocie Messerschmitt Me 262, jednak nie zostało to udowodnione. Również George Welch, pilot testowy samolotu XP-86, twierdził, że 1 października 1947 roku, zaledwie 2 tygodnie przed Yeagerem przekroczył barierę dźwięku w płytkim locie nurkowym.
[edytuj] Historia
W 1946 roku rozpoczęto prace badawcze z dwoma samolotami eksperymentalnymi, oznaczonymi jako XS-1 (później X-1) napędzanymi silnikami rakietowymi, mające doprowadzić do przekroczenia bariery dźwięku.
XS-1 był pierwszym samolotem zbudowanym wyłącznie dla celów testowych w locie, nigdy nie wdrożonym do produkcji masowej. Skonstruowano go zgodnie z wytycznymi Narodowej Komisji Doradztwa Lotniczego (NACA) przekształconej później w NASA i Sił Powietrznych Armii Stanów Zjednoczonych (późniejsze USAF). Wykonawstwo samolotów powierzono firmie Bell Aircraft Corporation. Drugi z wyprodukowanych egzemplarzy XS-1 był używany przez NACA do testowania rozwiązań konstrukcyjnych dla przyszłych samolotów seryjnych.
Konstrukcja samolotu X-1 opierała się w dużej mierze na brytyjskim eksperymentalnym Miles M.52 z 1942 roku. Plany maszyny Miles M.52 zostały przekazane Amerykanom podczas II wojny światowej w ramach umowy między rządami obu państw o dzieleniu się techologiami. Zwłaszcza rozwiązania usterzenia ogonowego pozwoliły pokonać szereg problemów związanych ze stabilnością X-1 przy prędkościach bliskich prędkości dźwięku. Kształt kadłuba X-1 był podobny do pocisku i mieścił w sobie bardzo ciasną hermetyzowaną kabinę pilota, dwa zbiorniki paliwa, 12 butli z azotem potrzebnym do zapewnienia odpowiedniego ciśnienia w kabinie i zbiornikach paliwa, wciągane podwozie, silnik rakietowy Reaction Motors XLR11-RM3 i ponad 200 kilogramów aparatury pomiarowej i monitorującej parametry lotu.
Techniki badawcze wypracowane podczas programu X-1 stały się podstawą dla następnych projektów maszyn serii X, a także podwaliną pod amerykański program podboju kosmosu rozpoczęty w latach 60. XX wieku.
[edytuj] Lista egzemplarzy samolotu X-1
- X-1 (wcześniej XS-1)
- X-1-1 - Glamorous Glennis, wykonał 82 loty w tym pierwszy przełomowy lot z prędkością 1,06 Macha z Chuckiem Yeagerem na pokładzie. Ponadto również pilotowany przez Yeagera 6 listopada 1947 roku leciał z prędkością 1,35 Macha i 26 marca 1948 z prędkością 1,45 Macha. Obecnie w National Air and Space Museum w Waszyngtonie.
- X-1-2 - wykonał 74 loty, później przerobiony na X-1E.
- X-1-3 - Queenie wykonał tylko 1 lot, a 9 listopada 1951 roku spłonął na ziemi w wyniku eksplozji systemu napędowego. Pilot został ranny.
- X-1A - wykonał 26 lotów, w tym pilotowany przez Chucka Yeagera lot z prędkością 2,44 Macha na pułapie 15 250 m. 8 sierpnia 1955 roku w wyniku eksplozji systemu napędowego podczas lotu podwieszonego pod samolotem B-29 pilot Joseph Walker został wciągnięty na pokład samolotu-nosiciela, a X-1A po odstrzeleniu rozbił się.
- X-1B - wykonał 27 lotów, w tym 4 z Neilem Armstrongiem za sterami. Obecnie wystawiany w National Museum of the United States Air Force w Dayton w stanie Ohio.
- X-1D - wykonał tylko 2 loty. Podczas uruchamiania układu napędowego nastąpiła jego eksplozja. Pilot Frank Everest został wciągnięty na pokład samolotu nosiciela B-50 Superfortress, a X-1D po odstrzeleniu uległ katastrofie 22 sierpnia 1951 roku.
- X-1E - (zmodyfikowany X-1-2) wykonał 27 lotów, wycofany z lotów po pęknięciu zbiornika paliwa. Obecnie wystawiany w Dryden Flight Research Center w bazie Edwards w Kalifornii.
X-1 • X-2 • X-3 • X-4 • X-5 • X-6 • X-7 • X-8 • X-9 • X-10 • X-11 • X-12 • X-13 • X-14 • X-15 • X-16 • X-17 • X-18 • X-19 • X-20 • X-21 • X-22 • X-23 • X-24 • X-25 • X-26 • X-27 • X-28 • X-29 • X-30 • X-31 • X-32 • X-33 • X-34 • X-35 • X-36 • X-37 • X-38 • X-39 • X-40 • X-41 • X-42 • X-43 • X-44 • X-45 • X-46 • X-47 • X-48 • X-49 • X-50 • X-51 •