Argentyna w okresie peronizmu
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Lata 1943-1946. Kształtowanie się ruchu peronowskiego
[edytuj] Polityka zagraniczna Argentyny na początku lat 40.
Po wybuchu II wojny światowej Argentyna nie opowiedziała się po żadnej z walczących stron, ale podobnie jak w czasie I wojny światowej, ogłosiła neutralność. W istocie "polityka neutralistyczna" sprowadzała się do wspierania obu frakcji i czerpania z tego korzyści finansowych. Funkcjonujący w latach 1942-1943 ostatni przedperonowski rząd prezydentA Ramóna Castillo uprzywilejował zwłaszcza aliantów – w tym czasie ok. 70% eksportu argentyńskiego przypadło na Anglosasów, kwitł handel artykułami spożywczymi i surowcami ze Stanami Zjednoczonymi.
W połowie 1942 r. odbyła się konferencja ministrów spraw zagranicznych krajów Ameryki Łacińskiej, na której większość uczestników zobowiązała się do zerwania stosunków dyplomatycznych z państwami Osi. Jedynymi, które nie zastosowały się do tych zaleceń, były Argentyna i Chile. Władze Argentyny ponad wszystko chciały zachować neutralność. Natomiast w społeczeństwie, w którym, jak pisze Waldemar Rómmel, tak istotną rolę odgrywa anglofobia, coraz silniej dawały o sobie znać nastroje proniemieckie, podsycane przez ważniejsze siły parlamentarne oraz wojskowych, którzy na mapie politycznej Argentyny zawsze zajmowali nadrzędne miejsce.
[edytuj] Zamach stanu 1943 roku i jego następstwa
Tymczasem sąsiedzi Argentyny, nawet Chile, dzięki dobrymi stosunkom z Waszyngtonem rozpoczęli zbrojenia. Armia domagała się od rządu włączenia kraju do ustawy o Lend-Lease, ale w zamian Stany Zjednoczone zażądały zerwania stosunków z Osią. Wśród rozpolitykowanej kadry oficerskiej najważniejszą siłę stanowiła GOU (Grupo de Oficiales Unidos, Grupa Zjednoczonych Oficerów), zrzeszenie oficerów głównie niższego stopnia, proniemieckie, którego jednym z członków był pułkownik Juan Domingo Perón. Celem GOU, wyrażonym w jej manifeście, było zdobycie supremacji dla naszego kraju w Ameryce Południowej. Wojskowi znaleźli sojuszników w osobach generałów i polityków sprzeciwiających się orientacji neutralistycznej Castillo, i 4 czerwca 1943 r. dokonali zamachu stanu.
Na czele rządu wojskowego stanął generał Arturo Rawson, niezwiązany z GUO, szybko oceniony przez nią jako zbyt proaliancki i obalony już po trzech dniach. Obowiązki prezydenta przejął generał Pedro Ramírez, minister wojny w rządach Castillo i Rawsona. Nadrzędnym celem Ramíreza było znalezienie źródła zaopatrzenia w broń, jednak zarówno Niemcy, jak i Stany Zjednoczone odmówiły udzielenia pomocy. W połowie 1944 r. po serii porażek wojsk III Rzeszy na froncie zachodnim i wschodnim, i coraz bliższej wizji zakończenia wojny, rząd podjął decyzję o zerwaniu stosunków dyplomatycznych z Japonią i Niemcami. W obozie wojskowych cały czas trwała walka o władzę i tę ostatnią decyzję wykorzystał przeciw Ramírezowi generał Edelmiro Farrell, który został nowym prezydentem. Funkcję ministra wojny oraz pracy i opieki pełnił w jego gabinecie Juan Perón.
[edytuj] Wzrost znaczenia politycznego Juana Peróna
Życie Peróna od dawna było ściśle związane z armią. W latach 1915-1930 pełnił służbę liniową, później przez pięć lat wykładał historię wojskowości w Wyższej Szkole Wojskowości. Między 1939 a 1941 rokiem przebywał we Włoszech w celach szkoleniowych, równocześnie studiował ekonomię i socjologię w Bolonii i Turynie. Zdaniem Rómmela to właśnie pobyt we Włoszech ukształtował polityczną osobowość Peróna:
- Studia nad faszyzmem we Włoszech pozwoliły mu na zapoznanie się z metodami dotyczącymi zarówno demagogii, jak i kierowania tłumem.
W GOU był postacią znaczącą (według niektórych był jej głównym teoretykiem), choć trzymającą się na drugim planie. W październiku 1943 r. na własną prośbę został mianowany przez ówczesnego prezydenta Ramíreza ministrem pracy i opieki. W ciągu prawie trzech lat sprawowania urzędu (także w gabinecie Farrella), Perón zyskał niebywałą popularność wśród argentyńskiego społeczeństwa, szczególnie proletariatu. Na jego wniosek rząd wprowadził emerytury, sądy pracy, płatne urlopy, ustalił jasne zasady wypłaty rent i ubezpieczeń społecznych, a liczba pracowników objętych świadczeniami socjalnymi wzrosła z 0,5 miliona w 1943 do 1,5 miliona w 1946 r. Perón nazywany był promotorem postulatów robotników, przyczynił się do powstania związków zawodowych, w których zdobył rozległe wpływy. Tak fenomen Peróna z tego okresu tłumaczył francuski politolog Gino Germani:
- Robotnicy z prowincji nie byli już tak zainteresowani, jak poprzednie generacje, takimi europejskimi ideami, jak socjalizm, syndykalizm, czy komunizm. Wielu z nich prawdopodobnie nie słyszało przedtem tych określeń. W miejsce importowanej ideologii szukali swego "patrona" i wkrótce po zamachu wojskowym z 1943 roku znaleźli go w osobie pułkownika Juana Peróna.
Do zwiększenia popularności polityka przyczyniła się także jego druga żona Eva i utworzona przez nią Fundacja, która dzięki skutecznym akcjom charytatywnym wkrótce zdobyła wielką przychylność mas. W połowie 1944 r. Perón został wiceprezydentem Argentyny i ministrem wojny.
Od początku 1945 r. w kraju na sile przybierała cywilna opozycja wobec rządzących wojskowych, a także antyperonowska opozycja w armii, tworzona pod kierunkiem generała Eduardo Avalosa, która 10 października doprowadziła do obalenia i uwięzienia Peróna oraz zmusiła rząd do przyjęcia postanowienia o rozpisaniu wyborów. W ciągu tygodnia od aresztowania Peróna na ulice największych miast wyszli robotnicy, a ich protesty stawały się coraz gwałtowniejsze i przyciągały coraz więcej nowych uczestników. 17 października Peróna uwolniono, a data ta została przez peronistów uznana za narodziny wielkiego masowego ruchu.
[edytuj] Wybory lutowe 1946 roku
Perón nie przyjął żadnego stanowiska w rządzie; był przywódcą i wiedział, że ma za sobą miliony obywateli. Do wyborów prezydenckich startował z ramienia własnej Partii Pracy, utworzonej na wzór angielskiej Labour Party, która, jak pisze Ryszard Stemplowski, była jedynie fasadą popierającą jego siły. Poparcia Perónowi udzieliły, oprócz związków zawodowych, także hierarchowie kościelni i wojskowi. Jego kontrkandydatem był radykał José Tamborini, wysunięty przez Unię Demokratyczną (sojusz komunistów, demokratów i – nieoficjalnie – konserwatystów).
24 lutego 1946 r. Perón uzyskał 56% głosów (304 głosów elektorskich, przy 72 głosach elektorskich Tamboriniego) i został trzydziestym prezydentem Argentyny. W wyborach parlamentarnych Partia Pracy zdobyła aż 109 miejsc w Izbie Deputowanych, radykałowie łącznie 46, a konserwatyści tylko 2. Partia Peróna zdominowała również Senat – przypadło jej 26 miejsc, a pozostałe 2 objęli kandydaci niezależni. Do Kongresu pierwszy raz od trzydziestu lat nie wszedł ani jeden socjalista.
