Architektura renesansu we Francji
Z Wikipedii
Historia architektury: |
< Architektura gotycka |
Architektura renesansu |
Czas trwania: 1. poł. XV w.-2. poł. XVI w. Zasięg: Europa Zachodnia i Środkowa |
... w Anglii ... we Francji ... w Hiszpanii ... w Niderlandach ... w Niemczech ... w Polsce ... w Skandynawii ... we Włoszech ... w Europie Śr.-Wsch. |
Architektura manieryzmu |
Architektura barokowa > |
Długotrwała wojna stuletnia zakończona w 1453 r. zrujnowała Francję powodując jego znaczne zacofanie gospodarcze i kulturowe. Karol VII i Ludwik XI skupili się na stopniowej odbudowie nadal średniowiecznego kraju. Dopiero przedsięwzięte przez Karola VIII i Ludwika XII wyprawy na Półwysep Apeniński spowodowały pierwsze zetknięcie się Francji z nowym stylem, który w tym czasie przeżywał we Włoszech swój rozkwit.
Włoscy artyści sprowadzeni do Francji otrzymują zlecenia przebudowy i upiększenia siedzib królewskich i magnackich. Zatem początki renesansu we Francji to przede wszystkim architektura dworska w postaci detali uzupełniających i zdobiących średniowieczne siedziby możnych. Wzorowany na włoskim stylu dekoracyjnym renesans we Francji nie był dokładnym jej odwzorowaniem. Dostosowanie do warunków klimatycznych skutkowało zachowaniem stromych dachów a względy praktyczne narzucały umieszczanie na poddaszach pomieszczeń mieszkalnych. Kunszt kamieniarski francuskich rzemieślników zaowocował bogatym detalem. Trzony kolumn i pilastrów zdobiły głębokie żłobkowania pomiędzy grubymi pierścieniami. Płasko boniowane płaszczyzny ścian, często wykonane z kamiennych ciosów i cegieł tworzyły dwubarwne tło zdobione medalionami, girlandami, kartuszami z herbami. Łuki nad otworami okiennymi i drzwiowymi początkowo pozostają pod wpływem gotyku płomienistego. W pierwszym okresie stosowany jest zazwyczaj łuk koszowy, często spłaszczony, który z czasem zastąpiono łukiem półkolistym.
Francuscy historycy stosują zwyczaj określania poszczególnych stylów od imienia panującego we danym okresie władcy. Stąd warto przypomnieć, kto panował w okresie poszczególnych faz renesansu:
- wczesna faza renesansu – początek XVI wieku, panowanie Karola VIII, Ludwika XII i pierwsze lata sprawowania władzy przez Franciszka I
- rozkwit renesansu – od ok. 1535 – 1574, panowanie Henryka II, Franciszka II, Karola IX
- okres schyłkowy – do ok. 1610 – panowanie Henryka III i Henryka IV.
Wśród zachowanych obiektów, w których widoczne są pierwsze elementy architektury renesansu na ziemi francuskiej warto wymienić:
- gotycki zamek Amboise o renesansowym wystroju wnętrz
- skrzydła zamku Blois
- dom Franciszka I przeniesiony z Moret do Paryża
Z rozkwitem renesansu pojawiają się francuscy mistrzowie. W połowie XVI wieku działają Jean Goujon oraz Pierre Lescot. Efektem ich działalności jest paryski Hôtel des Ligneries (1544 r.), w którym obecnie mieści się Museé Carnavalet oraz początek przebudowy Luwru (od skrzydła południowo-zachodniego). W 1536 r. wraca z Włoch Philibert Delorme (de l'Orme). W Italii poznał dość dokładnie architekturę starożytną co zaowocowało kilkoma pracami teoretycznymi. Na zlecenie Franciszka I zbudował zamek w Saint-Maur (ok.1540), w Saint-Denis wzorowany na antycznych łukach triumfalnych grobowiec dla niego i jego żony (1547). W 1522 na zlecenie Henryka II buduje dla Diany de Poitiers, faworyty królewskiej zamek w Anet. Rozpoczął przebudowę średniowiecznego zamku w Fontainebleau (jego dziełem jest sala balowa) oraz budowę pałacu Tuilerie.
Jacques I Ducerceau wzorując się na Albertim wprowadził do Francji wielki porządek. Jego prace to przede wszystkim dworskie rezydencje: zamek Charleval, Verneuil-sur-Oise, fragmenty zamku Gaillon. Dla bogatych mieszczan projektował domy w Orleanie. Jego starszy syn Baptiste Ducerceau, po śmierci Lescota, kontynuował przebudowę Luwru oraz (po śmierci ojca) budowę zamku Charleval. Jacques II Ducerceau zbudował wiele reprezentacyjnych pałacyków i domów w Paryżu oraz, wraz z Luisem Métezeau, kontynuował przebudowę Luwru. Jego projekty cechje połączenie cegły z kamiennymi ciosami, które zdobiły elewacje budynków.
Okres renesansu we Francji zamyka twórczość Salomona de Brosse. Na wzór Palazzo Pitti zaprojektował Pałac i Ogród Luksemburski. Dla gotyckiego kościoła św. Gerwazego (St. Gervasis) w Paryżu zaprojektował trójpoziomową fasadę (1616 – 1621) a dla protestantów w Charenton zbór wzorowany na starożytnej bazylice.
Literatura
- Tadeusz Broniewski, Historia architektury dla wszystkich, Wydawnictwo Ossolineum, 1990 r.