Alfabet fenicki

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Tabela przedstawia ewolucję pisma fenickiego w pismo neopunickie

Alfabet fenicki, będący modyfikacją istniejącego wcześniej pisma Proto-Kananejskiego jest najstarszym zachowanym alfabetem świata. Uważa się, że powstał około 1050 p.n.e., naprawdopodobniej dla potrzeb rozwijającego się handlu. Służył do zapisu fenickiego, języka z grupy północnosemickiej, używanego w starożytności na terenie dzisiejszego Libanu oraz w licznych fenickich koloniach. Zapis ten, poprzez oparte na nim pisma greckie i hebrajskie, dał początek wszystkim alfabetom stosowanym współcześnie na terenie Europy oraz arabskiemu, a nawet devanagari używanemu obecnie w Indiach.

Charakterystyczną cechą fenickiego jest jego spółgłoskowość (brak liter odpowiadających samogłoskom, które odczytywano z kontekstu). Pozwala to sklasyfikować ten alfabet jako abdżad. Samogłoski wprowadzili do pisma Hebrajczycy. Poszczególne litery oznaczają także całe wyrazy, co zaznaczono w tabeli. Alfabet, odczytywany najczęściej od prawej do lewej, zrekonstruowała w 1904 roku grupa uczonych pod przewodnictwem Theodora Nöldeke. Bazowali oni na setkach zachowanych inskrypcji, odnalezionych w byłych fenickich miastach: Tyrze, Byblos i Kartaginie. Mimo tego nie jest do końca pewne znaczenie niektórych liter, które na przestrzeni wieków ulegały zmianom (np. "digg" - ryba na "dalet" - drzwi; "hll" - świętować na "he" - okno).

[edytuj] Znaki alfabetu fenickiego

Litera	Wymowa	Znaczenie	Transliteracja	Litera odpowiadająca w alfabetach:
Litera	Wymowa	Znaczenie	Transliteracja	Hebrajskim	Arabskim	Greckim	Łacińskim	Cyrylicy
	āleph	wół	ʼ	א	ﺍ	Αα	Aa	Аа
	bēth	dom	b	ב	ﺏ	Ββ	Bb	Бб, Вв
	gīmel	wielbłąd	g	ג	ﺝ	Γγ	Cc, Gg	Гг
	dāleth	drzwi	d	ד	ﺩ، ذ	Δδ	Dd	Дд
	hē	okno	h	ה	ﮬ	Εε	Ee	Ее, Єє
	wāw	hak	w	ו	ﻭ	Υυ	Ff, Uu, Vv, Ww, Yy	Уу
	zayin	broń	z	ז	ﺯ	Ζζ	Zz	Зз
	hēth	płot	ḥ	ח	ﺡ، خ	Ηη	Hh	Ии, Йй
	tēth	koło	ṭ	ט	ﻁ، ظ	Θθ	brak	brak
	yōdh	ręka	y	י	ﻱ، ى	Ιι	Ii, Jj	Іі, Її, Јј
	kaph	palma	k	כ	ﻙ	Κκ	Kk	Кк
	lāmedh	bodziec	l	ל	ﻝ	Λλ	Ll	Лл
	mēm	woda	m	מ	ﻡ	Μμ	Mm	Мм
	nun	ryba	n	נ	ﻥ	Νν	Nn	Нн
	sāmekh	ryba	s	ס	brak	Ξξ, Χχ	Xx	Хх
	ayin	oko	ʼ	ע	ﻉ، غ	Οο	Oo	Оо
	pē	usta	p	פ	ﻑ	Ππ	Pp	Пп
	sādē	papirus	ṣ	צ	ﺹ، ض	Ϡ, ϡ)	brak	Цц, Чч
	qōph	małpa	q	ק	ﻕ	Ϙ, ϙ)	Qq	brak
	rēš	głowa	r	ר	ﺭ	Ρρ	Rr	Рр
	šin	ząb	š	ש	س، ش	Σ, σς	Ss	Сс, Шш
	tāw	znak	t	ת	ﺕ، ث	Ττ	Tt	Тт