Zangeres Zonder Naam

Maria (Mary) Servaes-Beij (Leiden, 5 augustus 1919 – Horn, 23 oktober 1998) was een Nederlands zangeres. Zij werd bekend onder haar artiestennaam Zangeres Zonder Naam (of kortweg: De Zangeres) waaronder zij decennia lang het Nederlandse levenslied vertolkte.

Tot haar grootste successen behoren: Ach vaderlief, toe drink niet meer (1959), De blinde soldaat (1962), Mexico (1969, 1986), Het soldaatje (de vier raadsels) (1971), Mandolinen in Nicosia (1972), Keetje Tippel (1975), 't Was aan de Costa del Sol (1975), Vragende kinderogen (1982)

[bewerk] Levensloop

Mary Servaes wordt geboren in Leiden als Maria (Rietje) Beij. Ze is de achtste in een arbeidersgezin van tien kinderen en heeft geen gemakkelijke jeugd. Ze ligt voor haar vijfde jaar al drie jaar in het ziekenhuis met loopproblemen en houdt de rest van haar leven last van haar heupen.

Haar bekering tot het rooms-katholicisme leidt tot een breuk met haar ouders. Ze woont in de oorlogsjaren een tijdje bij haar zus in Kampen en later bij haar broer in Maastricht, waar ze haar echtgenoot Sjo Servaes ontmoet. In Maastricht treedt ze als zangeres op in cafés. Voor een bevriende zanger verzorgt ze in 1957 de achtergrondzang op een demo die uiteindelijk bij Johnny Hoes belandt. Van de zanger op de opname is Hoes niet erg onder de indruk maar hij vindt het kinderstemmetje op de achtergrond erg bijzonder. Nadat hem is verteld dat de stem op de demo niet die van een kind is, maar van een 37-jarige vrouw, nodigt hij Mary uit voor een auditie, waarna ze een platencontract krijgt. Vanwege haar moeilijk te categoriseren stemgeluid verzint Hoes voor Mary de artiestennaam de Zangeres zonder Naam.

De eerste single van de Zangeres verschijnt in 1959: Ach vaderlief, toe drink niet meer. Het is de eerste uit een lange rij hits die de Zangeres tot in de jaren tachtig scoort. De bemoeienis van cultuurdragers als Gerard Reve en Lucebert zorgt er in de jaren zeventig voor dat ze, behalve onder het traditionele levensliedpubliek, ook in kunstenaarskringen wordt geroemd, zij het met de nodige camp-ironie.

Wanneer de Zangeres in 1977 op een zelfgeschreven tekst, een protestlied tegen de Amerikaanse anti-homorechtenactiviste Anita Bryant (Luister Anita) opneemt, is ook haar status als Moeder aller Homo's in Nederland definitief gevestigd: Maar beste vent hou gerust van je vriend/En strijd voor je rechten/Desnoods ervoor vechten/Waar ze jou van beschuldigt heb jij niet verdiend.

In 1975 breekt de Zangeres met Johnny Hoes. Het levert een lang juridisch proces op waarin ze financieel aan het kortste eind trekt. Ze zal na die tijd alleen nog in verbitterde termen over Hoes spreken. Gedurende de jaren tachtig blijft ze bescheiden hits scoren tot ze in 1986 een inmiddels legendarisch optreden verzorgt in de Amsterdamse rocktempel Paradiso. De op die avond opgenomen versie van haar jaren-zestighit Mexico wordt een groot succes en het levert de Zangeres een nieuwe generatie fans op. Ze verzorgt hierna ook optredens in discotheken en neemt een single op met de groep Normaal. Deze come-back vormt de opmaat tot haar afscheidsconcert in Tilburg in 1987.

De Zangeres wil na haar afscheid samen met haar echtgenoot van haar oude dag genieten. Helaas overlijdt Sjo al in 1990. Mary brengt de laatste jaren van haar leven door in haar huis in Stramproy en laat herhaaldelijk merken hoe zeer ze haar echtgenoot en haar publiek mist.

Nog één keer wordt er in 1994 een feest gehouden, ter gelegenheid van haar 75ste verjaardag. Vier jaar later treuren veel fans om haar dood. Tijdens haar lange carrière was ze namelijk voor veel mensen uitgegroeid tot een symbool van hoop en liefde. Duizenden mensen reizen naar Stramproy om afscheid van haar te nemen. Onder de gasten in de kerk bevindt zich een aantal bekende collega's, waaronder Albert West, Trea Dobbs, Pierre Kartner en de Vlaamse ster Eddy Wally. Zevenhonderd aanwezigen geven haar een minutenlange staande ovatie. Marianne Weber vertolkt het lied waarmee de Zangeres in 1987 afscheid nam: Mijn Leven (My Way).

De Zangeres zonder Naam leeft voort als een van de belangrijkste iconen die het Nederlandse levenslied heeft opgeleverd.

In 1999 wordt een groot deel van haar inboedel geveild ten bate van diverse goede doelen.

[bewerk] Discografie

[bewerk] Singles

Singles met hitnoteringen in prehistorische hitlijsten
Titel	Datum van release	Datum van  binnenkomst	Hoogste  positie	Aantal  noteringen  (maanden)	Opmerkingen	Bron
Ach vaderlief		mrt 1959	10	1M		Muziek Expres
Ach vaderlief		jun 1959	15	1M		Muziek Expres
Bloeiende twijgen		dec 1959	20	1M		Muziek Parade
De bedelaar van Parijs		nov 1961	8	7M	als Jerry en Mary Bey	Muziek Expres
De meid van de straat		feb 1962	28	1M		Muziek Expres
De blinde soldaat		mrt 1962	8	8M		Muziek Expres
De bedelaar van Parijs		9-3-1962	9	5 weken	als Jerry en Mary Bey	Platennieuws
De meid van de straat		jun 1962	22	1M		Muziek Expres
De bedelaar van Parijs		jul 1962	24	1M	als Jerry & Mary Bey	Muziek Expres
Rij voorzichtig…		dec 1962	19	1M		Muziek Expres
Rij voorzichtig…		feb 1963	23	2M		Muziek Expres

Singles met hitnoteringen in de Nederlandse Top 40
Titel	Datum van release	Datum van binnenkomst	Hoogste  positie	Aantal  weken	Opmerkingen
De voddenraper van Parijs		13-2-1965	40	1	met Johnny Hoes
Jongens van 18 jaar		10-9-1966	20	13
Mexico		25-10-1969	14	7
Het soldaatje (De vier raadsels)		2-10-1971	5	12
Mandolinen in Nicosia		5-8-1972	4	16
Zwarte slaven (Slavenkoor)		16-12-1972	23	9
Balalaika		9-6-1973	20	7
De bruid (des doods)		22-9-1973	10	8
Een moederhart		9-2-1974	tip
Vissers van Capri		27-4-1974	tip
Het parelsnoer		17-8-1974	tip
De laatste roos		7-12-1974	tip
Keetje Tippel		5-4-1975	10	8
’t Was aan de Costa del Sol		2-8-1975	26	5
In Hamburg		25-10-1975	15	6
Onder ’n brug van Parijs		28-2-1976	tip		met Jerry Bey
Weet je waarom ik huil		15-10-1977	25	5
In eenzame nachten		9-9-1978	tip
In de haven klinkt een lied		2-12-1978	tip
In Santo Domingo		6-10-1979	tip
Jongen		12-4-1980	34	3
Denk toch heel goed na		1-5-1982	34	4
Vragende kinderogen		4-12-1982	32	3
Komt de liefde in gevaar		3-5-1986	tip
Mexico (live)		1-11-1986	4	10
Rock around the clock		20-12-1986	13	5	met Normaal
Mijn leven		9-1-1988	26	4
Eenmaal in je leven		10-4-1993	29	4