Woningcorporatie
Een woningbouwcorporatie of woningcorporatie is een organisatie die zich zonder winstoogmerk richt op het bouwen, beheren en verhuren van betaalbare woonruimte. Doordat de Nederlandse overheid het bouwen van goede en goedkope woningen grotendeels aan deze organisaties overliet, en zichzelf veelal beperkte tot de rol van financier, regelgever en toezichthouder, heeft de woningbouwcorporatie in Nederland een centrale rol in de volkshuisvestingssector gekregen.
Inhoud |
[bewerk] Soorten woningbouwcorporaties
Veel woningbouwcorporaties zijn of waren oorspronkelijk verenigingen, de zogenaamde woningbouwverenigingen. Andere woningbouwcorporaties hadden de vorm van een vennootschap of stichting (woningstichtingen). In de praktijk zijn de termen woningbouwvereniging, woningstichting en woningbouwcorporatie min of meer synoniemen.
Woningbouwverenigingen kunnen worden gevormd door belangstellenden of belanghebbenden. 'Belangstellenden' zijn sociaal voelende personen die het bouwen van goede arbeiderswoningen wilden bevorderen. 'Belanghebbenden' zijn de huurders of aspirant huurders.
In veel gevallen is het gemeentebestuur zelf betrokken bij het oprichten en besturen van woningbouwcorporaties.
[bewerk] De eerste woningcorporaties
Voor de invoering van de Woningwet van 1901 telde Nederland ongeveer 40 woningbouwverenigingen, die zonder overheidssteun opereerden. Veelal waren dezen door belangstellenden opgericht.
De oudste woningbouwcorporatie in Nederland is de in 1851 opgerichte Vereniging tot het verschaffen van geschikte woningen aan de arbeidende klasse te Arnhem. Deze bouwde een complex van 134 woningen. Gemiddeld woonden er vier personen per woning van ruim 25 m². De weekhuur bedroeg zo'n f 1,20.
In 1851 namen enkele notabelen het initiatief tot de oprichting van de Vereniging ten behoeve van de arbeidersklasse te Amsterdam. Een 25-tal leden brachten elk f 2000 in, waarop ze maximaal 3% rente zouden krijgen. De huurprijs van de verenigingswoningen bedroeg gemiddeld ongeveer 1/6 deel van het inkomen van de huurders. In 1880 had deze vereniging ongeveer 800 woningen.
Sommige woningbouwcorporaties, waaronder de Bouwmaatschappij tot Verkrijging van eigen woningen te Amsterdam, stelden zich ten doel de te bouwen woningen na 20 jaar in eigendom aan de bewoners te doen overgaan.
In 's Gravenhage werd in 1854 de Vereniging tot verbetering van de woningen van de arbeidende klasse opgericht. In de periode 1854-1889 werd een bezit van 502 woningen gerealiseerd.
In 1890 liet de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, kortweg 't Nut genoemd, een onderzoek uitvoeren om te zien hoe de diverse woningbouwverenigingen het tot dan toe gedaan hadden. Het rapport van dit onderzoek kreeg als titel De arbeiderswoningen in Nederland. In 1896 publiceerde 't Nut een vervolgrapport, Het vraagstuk der volkshuisvesting, opgesteld door H.L. Drucker, Greven en J. Kruseman, waarin een pleidooi werd gehouden voor leningen of garanties van de overheid om te problemen met de volkshuisvesting op te lossen. De rapporteurs drongen aan op afbraak en herbouw van oude buurten en nieuwbouw in stadsuitbreidingsgebieden.
Het Kabinet-Pierson baseerde de Woningwet vrijwel geheel op de ideeën uit dit rapport.
[bewerk] De Woningwet
De Woningwet van 1901 maakte het voor woningbouwcorporaties mogelijk om overheidssteun te ontvangen. In de meeste gemeenten werden toen één of meerdere woningbouwcorporaties opgericht, die voortvarend begonnen met het bouwen van, met name, arbeiderswoningen.
Om in aanmerking te komen voor het ontvangen van overheidssteun moest een woningcorporatie uitsluitend werkzaam zijn in het belang van de verbetering van de volkshuisvesting en toegelaten zijn door de Minister van Volkshuisvesting. Het Woningbesluit van 1932 bevatte de bepalingen betreffende de ministeriële toelating. In het algemeen werd in een gemeente beneden 10000 inwoners niet meer dan één vereniging toegelaten.
Na een trage start nam het aantal toegelaten woningbouwverenigingen geleidelijk toe.
In 1913 werd de Nationale Woningraad opgericht, een federatie van woningbouwverenigingen en gemeentelijke woningbedrijven. In dat jaar waren er 301 toegelaten woningbouwverenigingen.
In de jaren twintig en dertig hadden de woningbouwvereniging opzichteressen in dienst. Deze selecteerden de bewoners en hielden toezicht op de bewoning.
Van de ruim één miljoen woningen die tussen 1900 en 1940 werden gebouwd, werd ruim 20% door woningcorporaties en gemeenten gerealiseerd. De rest werd uitgevoerd door commerciële bedrijven.
Voor de Tweede Wereldoorlog financierde de overheid de bouw van zogenaamde 'woningwetwoningen' meestal door middel van een rijksvoorschot. Dit rijksvoorschot moest in 50 jaar terugbetaald worden. In de crisisjaren werd de looptijd verlengd van 50 tot 75 jaar.
Na de Tweede Wereldoorlog, werden de benodigde gelden door middel van een gemeentelijke lening of een gemeentelijke garantie verstrekt.
Omstreeks 1955 waren er bij de Nationale Woningraad omstreeks 700 woningbouwcorporaties aangesloten.
De woningbouwverenigingen bouwden oorspronkelijk in de eerste plaats voor hun eigen leden. Zij hadden vaak de 'geestelijke verheffing van de arbeider' als doel. Later, zo ongeveer na 1960, veranderde de relatie tussen vereniging en leden tot louter een verhuurder-huurder relatie. De relatie werd losser en zakelijker. Na 1966 werd gesteld, dat de woningbouwvereniging niet alleen voor haar eigen leden moet bouwen, maar ten behoeve van de samenleving als geheel.
Tussen 1947 en 1985 steeg het woningbezit van de woningbouwcorporaties van 196.000 tot 1.607.000 woningen. Het aandeel van de woningbouwcorporaties in het totale woningbezit steeg in diezelfde periode van circa 9% tot 30%.
In de jaren 80 van de 20e eeuw werd de staatsfinanciering van de woningbouwcorporaties beëindigd. Vanaf 1988 verstrekte de regering geen woningwetleningen meer. Voortaan moesten de woningbouwcorporaties de financiering van nieuwbouwprojecten via de kapitaalmarkt realiseren. Hierbij werden (en worden) vaak garanties verstrekt door de Stichting Waarborgfonds Sociale Woningbouw.
[bewerk] Voorbeelden van woningcorporaties
Enkele voorbeelden van woningcorporaties zijn:
- WonenBreburg (Breda/Tilburg)
- SGBB (Hoofddorp)
- Woonpartners Midden-Holland (Waddinxveen)
- Mozaïek Wonen (Gouda, Bodegraven en Moordrecht)
- Woonbron (Rotterdam)
- Wooncom (Emmen)
- Woningbedrijf Velsen (Velsen)
- Domesta (Coevorden)
- Patrimonium (Groningen)
[bewerk] Beperking tot woningbouw
In 2006 gingen sommige woningbouwcorporaties ook activiteiten ontplooien op het gebied van kantoren en sportcomplexen. Daarmee wilden ze een sterkere bedrijfseconomische positie bereiken, die uiteindelijk ook hun woningbouwactiviteiten ten goede zou moeten komen. Volgens de woningwet moet een woningcorporatie zich echter uitsluitend op het gebied van de volkshuisvesting bewegen. De minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu verbood deze activiteiten.
| Bron(nen): |
|
