William Adams
William Adams (24 september 1564 — 16 mei 1620), in Japan bekend als Anjin of Miura Anjin, was een Engels zeeman die als kapitein van het Nederlandse schip Liefde als eerste Engelsman Japan bereikte, en daar een vertrouweling van shogun Ieyasu Tokugawa werd. Hij wordt beschouwd als de eerste Brit die Japan bezocht.
Adams begon als zeeman op handelsschepen, en diende ook in de Britse marine. Later raakte hij betrokken bij de Nederlandse pogingen Indië te bereiken. Mogelijk was hij aanwezig op de reis van Jan Corneliszoon Rijp naar Spitsbergen.
[bewerk] Adams' vroegere leven
William Adams werd geboren te Gillingham in Kent, Engeland. Nadat hij zijn vader op twaalfjarige leeftijd verloor werd hij als zeevaarder in de leer genomen in Limehouse door Nicolas Diggins. De volgende twaalf jaar spendeerde hij aan het bestuderen van schepenbouw, astronomie en navigatie. Daarna werd hij tewerkgesteld in de Britse Navy, waar hij diende onder Sir Francis Drake, en in 1588 als meester van de Richarde Dyffylde vocht tegen de Spaanse Armada. Daarna werd Adams tewerk gesteld voor de Barbary Compagny. Volgens jezuïtische bronnen nam Adams tijdens deze dienst deel aan een expeditie naar de Arctis, die 2 jaar duurde, in een zoektocht naar een noordoostelijke weg langs de Siberische kust naar het Verre Oosten.
[bewerk] Expeditie naar het verre Oosten
Op 34-jarige leeftijd, aangetrokken door de Nederlandse handel met Indië, vertrok hij in opdracht van Nederlandse handelaars uit Texel met een vloot van 5 schepen in 1598. Hij vertrok op 24 juni 1598 in de Hoop en ontmoette de rest van de vloot (Liefde, Geloof, Trouw, en de Blijde Boodschap), die geleid werd door Jacques Mahu. De schepen (alle van 75 tot 250 ton) voeren naar de Guineese kust, waar ze het eiland Annabon aanvielen om voedselvooraden te krijgen, waarna ze verder voeren naar de Straat Mallagan. - De Blijde Boodschap werd gevangen door de Spanjaarden. - De Geloof keerde terug met 36 van de oorspronkelijke 109 bemanningsleden, en kwam in juli 1600 aan in Rotterdam. De volgende lente kwamen aan de kust van Chili de kapiteins van de Liefde en de Hoop samen met 20 bemaningsleden (waaronder Adams' broer, Thomas) om het leven in een conflict met Indiërs.
[bewerk] Aankomst in Japan
Door angst voor de Spanjaarden zeilden de overblijvende bemanningsleden via de Stille Oceaan naar Japan. Onderweg maakten de schepen stopten bij bepaalde eilanden (waarschijnlijk de Hawaïaanse eilanden), waar acht mannen deserteerden. Later tijdens deze reis (eind februari) vernietigde een tyfoon de Hoop en veroorzaakte de dood van de hele bemanning. Na meer dan 19 maanden op zee liet de Liefde het anker vallen aan de Kyûshû-eilanden. De lading bestond uit wol, spiegels, nagels, ijzer, hamers, 19 bronzen kanonnen, 5000 kanonskogels, 500 musketten,... Toen de Liefde op 19 april 1600 aankwam in Bungo (het huidige Utsuki, Oita-prefectuur) konden nog maar 24 van de bemanning op un benen staan. De Portugese priesters beweerden dat Adams' schip een piratenschip was en dat ze allen moesten gekruisigd moesten worden. Het schip werd onder bevel van Ieyasu Yokugawa in beslag genomen en de bemanning werd opgesloten in het kasteel van Osaka. De 19 kanonnen van de Liefde werden volgens Spaanse bronnen op 21 oktober 1600 gebruikt in het gevecht van Sekigahara. Tussen mei en juni 1600 ontmoette Adams Ieyasu drie maal in Osaka. Hij werd ondervraagd door Ieyasu en daarna door de voogd van Toyotomi Hideyoshi (de zoon van de net gestorven taiko). Ieyasu had een interesse voor Adams' kennis over schepen, scheepsbouw en mathematica.
[bewerk] De eerste westerse Japanse schepen
In 1604 beval Ieyasu Adams en zijn companen een westers zeilschip te bouwen in Ito, aan de oostkust van de het schiereiland Izu. Nadat het schip van 80 ton voltooid was gaf Ieyasu het bevel om het volgende jaar een groter schip (van 120 ton) te bouwen. De overlevenden van de Liefde werden beloond en mochten aan internationale handel doen. Adams zelf kon de goedkeuring om het land te verlaten maar pas krijgen in 1613. Melchior van Santvoort en Jan Joosten van Lodenstein maakten een fortuin uit de handel tussen Japan en Zuid-Oost-Azië.
[bewerk] De eerste niet-Japanse samurai
De shogun (Ieyasu Tokugawa) maakte van Adams zijn persoonlijke adviseur en gaf hem verschillende privileges. Na een aantal jaren verving hij zijn tolk, de jezuïet Padre João Rodrigues, door Adams. De shogun besloot dat de piloot gekend William Adams gestorven was en de Samurai genaamd Miura Anjin geboren. Dit betekende ook dat de vrouw van Adams weduwe was geworden. Adams kreeg ook de titel van Hatamoto. Adams' woning bevond zich aan de baai van Uraga, waar hij handel dreef met buitenlandse schepen. Dankzij zijn positie kon Adams trouwen met Oyuki, de dochter van Magone Kageyu (een adellijke samurai). Ze kregen een zoon, Joseph, en een dochter, Susanna.
[bewerk] Contacten met de V.O.C.
De kapitein van de Liefde, Jacob Quaeckernaek, en Melchior van Santvoort waren door Ieyasu in 1604 op een expeditie naar Patani in Zuidoost-Azië gestuurd om de V.O.C. te contacteren om handel met Japan te drijven. Door conflicten met de Portugezen konden de Nederlanders geen schip voor 1609 naar de baai van Hirado sturen. Dankzij Adams' onderhandelingen met Ieyasu konder de Nederlanders in Japan vrij handel voeren.
[bewerk] Religieuze conflicten
De protestant Adams werd door de katholieke Portugezen als hinderlijk beschouwd. In 1614 verbande Ieyasu de jezuïeten uit Japan en stelde en verbod in op katholicisme. Adams had Ieyasu ook gewaarschuwd voor een mogelijke Spaanse invasie.
[bewerk] Engelse handel
In 1613 kwam kapitein John Saris met de Clove naar Hirado om een Engels handelsfactorij te bouwen. (Hirado was al de handelsplaats van de V.O.C.). De Engelsen onderhandelden met de shogun om vrij in Japan te verblijven, goederen aan te kopen, te verkopen en te ruilen. Op 24 juni 1613 werd Adams tewerkgesteld in het poasgebouwde handelsfactorij te Hirado. Adams kreeg een jaarloon van ￡100, terwijl anderen maar ￡40 kregen. Van 1613 tot 1623 (zonder de Clove mee te rekenen) zijn er maar drie schepen uit Londen naar Japan gevaren. Enkel de handel tussen Zuidoost-Azië, die voornamelijk door Adams werd ondernomen, bracht winst op.
[bewerk] Karakter
Na 15 jaar in Japan te hebben doorgebracht waren de relaties met zin landgenoten niet gemakkelijk. Maar de baas van de Hirado-compagnie, Cocks, wist Adams wel te appreciëren.
[bewerk] Deelname aan Aziatische handel
Adams nam deel aanverschillende expedities. Hij werkte de rest van zijn leven voor de V.O.C.. Hij reisde in 1616 naar Siam en in 1617 naar Cochin-China.
[bewerk] De Siamexpeditie van 1614
Adams kocht voor het bedrijf een schip van 200 ton waarmee hij in november 1614 op expeditie naar Siam vertrok. Het schip was bedoeld om zijde, Chinese goederen, sappanhout en herten- en reëenhuiden aan te kopen en naar japan vervoeren. Het schip bevatte voor ￡1250 aan zilver en slechts voor ￡175 aan goederen. Door een tyfoon moest hij halthouden aan de Ryukyu-eilanden om zijn schip te herstellen (van 27 december 1614 tot mei 1615) voor hij weer naar Japan kon terugkeren in juni 1615.
[bewerk] De Siamexpeditie van 1615
In november 1615 vertrok Adams nogmaals uit Hirado op expeditie naar Siam om dennenhout terug op de markt te brengen in Japan. Het schip bevatte enkel voor ￡600 aan zilver en de onverkochte goederen van de vorige expeditie. De expeditie duurde acht maanden. Adams kwam net één week na de dood van Ieyasu weer in Japan. Na diens dood verzwakte de politieke invloed van Adams, maar de nieuwe shogun (Hidetada Tokugawa) behield de handelsprivileges van de Engelsen.
[bewerk] De Cochinexpeditie van 1617
In maart 1617 vertrok Adams naar Cochin-China op zoek naar twee Engelse mannen die vier jaar geleden Hirado verlieten. Hij kwam terug wetende dat ze beiden beroofd en vermoord waren.
[bewerk] De Cochinexpeditie van 1618
In maart 1618 vertrok Adams naar Tokin, in het huidige Vietnam. Door slechte weersomstandigheden moesten ze stoppen in Oshima, in het noorden van de Ryukyu-eilanden). In mei kwam het schip terug aan in Hirado.
[bewerk] William Adams' nalatenschap
Adams stierf op 56-jarige leeftijd in Hirado op 16 mei 1620, en werd begraven te Hemi, Yokusuka. Hij liet zijn huis in Edo, zijn leengoed en ￡500 die moesten verdeeld worden onder zijn familie in Japan en Engeland. Adams' zoon behield de tittel 'Anjin' en was een succesvol handelaar tot de sluiting van de Japanse grenzen. Een stad in Edo kreeg zijn naam, Anjin-Cho, waar jaarlijks een viering te zijner ere wordt gehouden. Ook te Ito, Shizuoka, wordt er een jaarlijks festival in zijn eer gehouden. Een dorp in Yokosuka, Anjinzuka, draagt zijn naam.
Adams was succesvol in de Japanse samenleving, kreeg een landgoed in Hemi, nabij Yokosuka en trouwde een Japanse vrouw. Zijn verzoek in 1605 om naar Europa te mogen terugkeren werd niet ingewilligd; wel was hij vanaf 1614 enkele jaren in dienst van de Britse East India Company, en bezocht onder meer Thailand. Later keerde hij naar Japan terug, waar hij stierf.
Adams is bekend geworden door de roman Shogun van James Clavell en de daarop gebaseerde TV-serie.
Zie ook: Jacques Mahu, De Liefde
| Bron(nen): |
|
De informatie op deze pagina, of een eerdere versie daarvan, is geheel of gedeeltelijk afkomstig van de Faculteit Letteren aan de KULeuven. |
