Wie schön leuchtet der Morgenstern
Wie schön leuchtet der Morgenstern (BWV 1) is een cantate gecomponeerd door Johann Sebastian Bach. De cantate is geschreven ter gelegenheid van Annunciatie, het feest ter gelegenheid van de aankondiging van de geboorte van Jezus aan Maria. Omdat Annunciatie op 25 maart -en dus vaak in de vastentijd- valt, was het niet gebruikelijk om Annunciatie met muziek te vieren. In 1725 echter viel Annuciatie gelijk met Palmzondag, waardoor er toch een feestelijke cantate uitgevoerd kon worden. In de cantate is geen enkele verwijzing naar Palmzondag te vinden.
De cantate is gebaseerd op het gelijknamige koraal uit 1599 geschreven door Philipp Nicolai, die vooral bekend is van het koraal Wachet auf, ruft uns die Stimme . Zoals Bach wel vaker deed, gebruikte hij de tekst van het eerste en het laatste couplet van het koraal voor de cantate. De tussenliggende aria's en recitatieven zijn geschreven door een onbekende dichter. De cantate is geschreven voor vierstemmig koor, zangsolisten, en de in de kerkmuziek ongebruikelijke combinatie van twee hoorns in hoge F gestemd, twee jachthobo's, twee solo-violen en een strijkorkest bestaande uit violen, altviolen en basso continuo.
In het openingskoor zingen de sopranen de koraalmelodie in lange noten. De andere stemmen, begeleid door de instrumenten, zingen contrapuntische tegenmelodieën. Alleen de woorden "lieblich, freundlich" worden door het koor gemeenschappelijk gezongen in lange noten. Het openingsstuk is geschreven in 12/8-maat, waardoor het stuk muzikaal aan een gigue doet denken.
Het bas recitatief Ein irdscher Glanz, ein leiblich Licht (no. 4) wordt secco begeleid, wat wil zeggen dat de tekst vrijwel geheel a capella gezongen wordt en slechts enkele woorden muzikaal worden uitgelicht. Hierdoor komt het accent maximaal op de tekst te liggen. In de tenoraria Unser Mund und Ton der Saiten (no. 5) is de structuur van het openingskoor te horen. In het slotkoraal (no. 6) speelt één van de hoorn samen met de eerste viool mee met de sopranen in het koor. De andere hoorn speelt een eigen melodie. De twee jachthobo's spelen (met het strijkorkest) mee met de alt en de tenor.
Ondanks dat deze cantate BWV-nummer 1 gekregen heeft, is deze cantate bij lange na niet het oudste door Johann Sebastian Bach geschreven muziekstuk of cantate. Waarschijnlijk is Aus der Tiefe rufe ich, Herr, zu dir (BWV 131) uit 1707 de oudste -nog bekende- cantate. Maar het is niet helemaal toevallig dat deze cantate nummer 1 gekregen heeft: toen in 1850 het Bach Gesellshaft werd opgericht dat al het werk van Bach wilde bundelen, was het de bedoeling dat de Hohe Messe vooraan zou komen. Dit omdat Bach in die tijd door velen nog gezien werd als een componist van fuga's voor het orgel en het vocale werk nog maar net 'herontdekt' was. Omdat er geen volledige partituur van de Hohe Messe werd gevonden, werd besloten te de cantates vooraan te plaatsen. Tien van de mooiste en meest gevarieerde cantates werden gekozen om mee te beginnen (waarvan er maar liefst 8 uit de tweede jaargang van Bach in Leipzig kwamen). Mede vanwege de ongebruikelijke muzikale bezetting, kreeg deze cantate 'nummer 1'. Wolfgang Schmieder nam 100 jaar later, bij de definitieve indeling van Bachs werk, deze keuze over.
- Koor: Wie schön leuchtet der Morgenstern
- Recitatief: Du wahrer Gottes und Marien Sohn
- Aria: Erfüllet, ihr himmlischen göttlichen Flammen
- Recitatief: Ein irdscher Glanz, ein leiblich Licht
- Aria: Unser Mund und Ton der Saiten
- Koraal: Wie bin ich doch so herzlich frohDeze tekst is afkomstig van Wikipedia. Alle inhoud afkomstig van Wikipedia valt onder de GNU Free Documentation License en mag onder de licentievoorwaarden vrij worden verspreid.
