Walvishaai
| Walvishaai | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
|||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
|
|||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Rhincodon typus Smith, 1828 |
De walvishaai (Rhincodon typus) is de grootste kraakbeenvis, en tevens de grootste haai. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, is de walvishaai geen walvis. Walvishaaien vormen een bedreigde diersoort. Niettemin wordt er in ontwikkelingslanden nog wel op gevist. De soort geldt als een van de grootste mysteries in de biologie en is onderwerp van veel wetenschappelijk onderzoek.
Inhoud |
[bewerk] Uiterlijk
De gemiddelde walvishaai meet 8 m, maar hij kan ongeveer 15 m lang worden, of misschien nog wel langer. In dat geval weegt hij 15 ton. Vrouwtjes zijn gemiddeld groter dan mannetjes.
De walvishaai heeft een uniek uiterlijk. Zijn kop is breed en plat. De bek bevindt zich vooraan, niet onderaan de kop zoals bij veel andere haaien, en is net zo breed. Hij bevat 300 rijen kleine tanden, in totaal zo'n 3000. Deze lijken echter geen functie te hebben (zie onder).
Opvallend zijn de drie groeven die aan beide zijden langs een groot deel van het lichaam lopen. Aan de bovenkant is de walvishaai grijs van kleur met grote witte tot lichtgele stippen en horizontale en verticale strepen. De onderzijde van het lichaam is wit. De walvishaai heeft aan elke kant vijf kieuwopeningen. De huid is tot 10 cm dik.
[bewerk] Leefgebieden
Walvishaaien komen in alle wereldzeeën voor in het gebied tussen 30-40 graden noorderbreedte en 30-40 zuiderbreedte, maar in de oostelijke Atlantische Oceaan slechts tot de Kaapverdische Eilanden. In de Middellandse Zee vindt men ze ook niet. Er wordt vermoed dat ze migreren, maar daarover bestaat nog erg veel onduidelijkheid. Er zijn maar weinig plekken ter wereld waar ze met regelmaat komen. Eén daarvan is Ningaloo Reef in West-Australië. Vele walvishaaien verblijven daar elk jaar rond maart, de tijd dat er erg veel voedsel is. Een andere locatie waar ze met regelmaat verschijnen is het water voor de kust van Donsol in de Filipijnse provincie Sorsogon. Op deze en andere plekken is er veel belangstelling van toeristen voor ze. Er zijn vaak strikte regels ten aanzien van de benadering van walvishaaien.
Walvishaaien zijn voor mensen ongevaarlijk, met dien verstande dat er wel duikers gewond zijn geraakt die niet oppasten voor de gigantische staart.
 |
|
Walvishaaien worden zowel in de open oceaan als nabij de kust aangetroffen. Soms worden ze zelfs in lagunes gezien. Ze zwemmen vaak vlak onder de waterspiegel en lijken water te prefereren dat een oppervlaktetemperatuur heeft van tussen de 21 en 25 graden met daarbij een opwaartse stroom van kouder water, van zo'n 17 graden. Vergeleken met andere haaien zwemmen ze erg langzaam, niet sneller dan ongeveer 5 km per uur. Hierbij bewegen ze hun hele lichaam heen en weer, niet slechts hun staart zoals veel andere haaien doen.
Walvishaaien worden zelden in groepen gezien.
[bewerk] Voortplanting
Geschat wordt dat walvishaaien tussen de 100 en 150 jaar oud kunnen worden. Pas rond hun dertigste zijn ze geslachtsrijp, wat naast hun geringe snelheid een belangrijke oorzaak is van het feit dat ze met uitsterven bedreigd worden. Lang werd aangenomen dat ze eieren leggen. In 1953 werd in de Golf van Mexico een walvishaai-ei gevonden met een lengte van 36 cm, vermoedelijk het grootste ei ter wereld. Recenter is echter duidelijk geworden dat de eieren al in het moederlichaam uitkomen, met andere woorden, dat walvishaaien eierlevendbarend zijn. Dat zou betekenen dat het gevonden ei geaborteerd moet zijn geweest. Er kunnen honderden jongen per keer geboren worden. Deze zijn zo'n 40 - 60 cm lang. Zoals alle haaien zorgen walvishaaien na de geboorte niet voor hun jongen.
[bewerk] Voeding
De walvishaai voedt zich door met zijn bek open te zwemmen en na de bek weer gesloten te hebben het water te filteren met speciale structuren bij zijn kieuwen. Hierin blijven plankton, krill, kleine vissen en pijlinktvissen hangen. Het zeewater verlaat het lichaam weer door de kieuwen. De walvishaai kan per uur ongeveer 6000 liter water verwerken. Het schijnt dat walvishaaien soms ook op een stofzuiger-achtige manier eten, waarbij ze ook wel verticaal in het water hangen.
Volwassen walvishaaien hebben weinig natuurlijke vijanden, maar ze vallen soms ten prooi aan orka's.
