Von Gimborn Arboretum

Het Von Gimborn Arboretum is een bomentuin te Doorn (Utrecht). Dit arboretum heeft een oppervlakte van 27 ha., en is in 1924 door Max Th. von Gimborn gesticht. Tegenwoordig maakt het deel uit van de Botanische Tuinen Universiteit Utrecht.

Inhoud 1 Geschiedenis 2 De collectie 3 Literatuur 4 Externe links

[bewerk] Geschiedenis

Het Von Gimborn Arboretum is het levenswerk van de inktfabrikant Max Th. von Gimborn (1872 - 1964), die uit liefhebberij bomen ging verzamelen (zoals anderen postzegels verzamelden, of jachttrofeeën). Nadat hij in 1907 in Zevenaar een inktfabriek was begonnen, legde hij daar op een terrein van 5 ha. zijn eerste bomenverzameling aan. Dit arboretum bestaat nog steeds: het draagt de naam "Gimbornhof". Zijn grote liefde waren de coniferen. Die gedijen over het algemeen op zandgrond beter dan op de klei van Zevenaar. Daarom ging hij op zoek naar een andere plaats om zijn (naald-)bomenverzameling te vestigen. In 1924 kocht hij een terrein van 47 ha. aan de Vossensteinsesteeg in Doorn. Hij ging zelf ook in Doorn wonen. Hij gaf de tuinarchitect Gerard Bleeker opdracht om een 'park tevens arboretum' te ontwerpen in Engelse landschapsstijl. Aanvankelijk lag het in de bedoeling ook een woonhuis in het park te bouwen. Dat is er echter nooit van gekomen. Uiteindelijk werd ook maar 23 van de 47 ha. als arboretum ingericht.

Het arboretum ondervond weinig schade ten gevolge van de Tweede Wereldoorlog. Langzamerhand bleek het onderhoud van de gigantische collectie echter de krachten van Von Gimborn te boven te gaan. Toen hij in 1964 overleed waren grote delen van het arboretum enigszins in verval geraakt.

In 1966 kwam het arboretum in het bezit van de Universiteit Utrecht. Daarmee werd een tijdperk ingeluid van opknappen, verjongen en vernieuwen, dat tot op heden voortduurt. In 1971 werd het arboretum uitgebreid met 4 ha., ten behoeve van een eigen kwekerij.
Inmiddels herbergt het Von Gimborn Arboretum een collectie die uniek is in de wereld. In 1989 ontving het daarvoor een onderscheiding door de Internationale Dendrologische Vereniging. In 2000 ontving het arboretum ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de Nederlandse Vereniging van Houtagenten een aantal panelen, die op verschillende plaatsen in de tuin staan en informatie verschaffen over de belangrijkste groepen uit de verzameling. In 2005 is begonnen met de aanleg van een nieuw pad, speciaal ten behoeve van gehandicapten.

[bewerk] De collectie

Alleen al door zijn omvang is de collectie van het Von Gimborn Arboretum voor Nederland uniek. Dat geldt in de eerste plaats voor de coniferen, maar ook voor een aantal loofhoutgewassen. Van diverse plantensoorten die in het arboretum voorkomen is in Nederland geen andere, of hooguit één andere, standplaats bekend.

Het Von Gimborn Arboretum is houder van de "Nationale Plantencollecties" van de volgende families:

• Aceraceae - esdoornfamilie

De collectie omvat 2 geslachten, met 98 soorten / variëteiten en / of ondersoorten en 82 cultivars, voor een groot deel opgebouwd door dr. P.C. (Piet) de Jong, voormalig directeur van de Botanische Tuinen en specialist op dit gebied. Alleen al vanwege de kleuren van de esdoornbladeren is een bezoek aan het Von Gimborn Arboretum in de herfst de moeite waard.

• Betulaceae - berkenfamilie

Deze collectie omvat 6 geslachten, met 124 soorten / variëteiten en / of ondersoorten en 35 cultivars, eveneens opgebouwd door Piet de Jong.

• Pinophyta (ook wel genaamd Coniferae) - coniferen

Eigenlijk een collectie die bestaat uit verschillende families. Een gigantische collectie, bestaande uit 29 geslachten, 221 soorten / variëteiten en / of ondersoorten en maar liefst 629 cultivars. Dit is één van de grootste coniferen-collecties van West-Europa. Veel van de oudste bomen in het arboretum (60 - 100 jaar) zijn coniferen. Van de cultivars vinden er verschillende hun oorsprong in het arboretum, zoals Cephalotaxus harringtonia 'Gimborn's Pillow', Pinus parviflora 'Gimborn's Pyramid' en 'Gimborn's Ideal'.

• Ericaceae - heidefamilie (incl. het geslacht Rhododendron)

Het Von Gimborn Arboretum herbergt een unieke collectie, met 36 geslachten, 248 soorten / variëteiten en / of ondersoorten en 437 cultivars.

De heidetuin is beroemd en geliefd, en is vooral in de vroege herfst een bezoek waard.

De rododendrons (incl. de azalea's) vormen een specialisatie binnen de Ericaceae-collectie.

Het Von Gimborn Arboretum is ook houder van de Nationale Plantencollecties van de volgende geslachten:

• Euonymus - kardinaalsmuts

Een collectie van 37 soorten / variëteiten en / of ondersoorten, 17 cultivars.

• Fraxinus - es

De collectie omvat 37 soorten / variëteiten en / of ondersoorten en 14 cultivars.

• Laburnum - gouden regen

Een kleine collectie met 3 soorten / variëteiten en / of ondersoorten en 5 cultivars.

• Magnolia - tulpeboom

Van dit geslacht bevinden zich 21 soorten / variëteiten en / of ondersoorten en 33 cultivars in de collectie.

• Rhododendron - rododendron

Een "dieptespecialisatie" binnen de heidefamilie. Het Rodo-bos ligt helemaal achterin het arboretum. In 1966 - toen het arboretum in handen van de universiteit kwam - was dit deel van het arboretum ernstig verwaarloosd. Rond 1973 kreeg het Rodo-bos een opknapbeurt. Er bleken nog veel oude rododendrons aanwezig te zijn, die rond de jaren dertig geplant waren, maar waarvan inmiddels niemand meer wist dat ze nog in het arboretum stonden.

In mei is het rododendron-bos op zijn mooist: een prachtige schakering van bloemkleuren geeft dit gedeelte van het arboretum dan een bijzondere schoonheid. Overigens zijn dan ook de azalea's in andere delen van het arboretum op hun mooist.

• Syringa - sering

Een deel van de collectie bevindt zich in Doorn, het andere deel in Fort Hoofddijk. In totaal omvat de collectie 32 soorten / variëteiten en / of ondersoorten en 35 cultivars.

• Tsuga - hemlockspar of scheerlingsden

De collectie Tsuga is een zgn. "dieptespecialisatie" binnen de coniferen. Er zijn 6 soorten aanwezig (waaronder één natuurlijke hybride), en 28 cultivars. Een groot aantal hiervan bevindt zich in het zgn. "Tsuga-bos":

• Tsuga heterophylla - Westerse hemlockspar: waaronder exemplaren van 60 - 80 jaar oud en 20 meter hoog, wat voor Nederlandse begrippen heel bijzonder is.
• T. diversifolia.
• T. sieboldii.
• T. mertensiana.
• T. ×jeffrey - een natuurlijke hybride van T. sieboldii en T. mertensiana.
• T. canadensis - Canadese hemlockspar.

enkele cultivars zijn bijv. de door Von Gimborn zelf gekweekte T. mertensiana 'Glauca' en T. heterophylla 'Conica'.

[bewerk] Literatuur

• Baas, Miranda - Botanische Tuinen Universiteit Utrecht,

uitg. Ludion, Amsterdam / Gent, 2002.

• de Jong, dr. P.C. - Gids voor het Von Gimborn Arboretum,

uitg. Botanische Tuinen Universiteit Utrecht

1e druk 1985; 2e druk 1989 (bewerkt door J. Tolsma en L.J.W. van den Wollenberg).

[bewerk] Externe links

• Website Botanische Tuinen Universiteit Utrecht
• De website van de Stichting Nationale Plantencollectie