Vallei van de gevallenen

Het Monumento Nacional de Santa Cruz del Valle de los Caidos (Het Heilige Kruis van de Vallei der Gevallenen) bevindt zich circa 40 kilometer ten noorden van Madrid (Spanje).

Inhoud

1 Geschiedenis
2 Beschrijving van het monument
3 Duiding
4 Trivia

[bewerk] Geschiedenis

In 1940 (een jaar na het einde van de Spaanse burgeroorlog 1936-1939) besliste de regering Franco tot oprichting van een monument ter ere van de slachtoffers van deze oorlog. 46.000 mensen werden er begraven, ook republikeinen (indien katholiek). In 1941 werd met de bouw begonnen; het geheel was afgewerkt in 1959.

De bouwwerken werden verricht door dwangarbeiders, meestal met een republikeins en socialistisch verleden. In totaal werden 20.000 mensen ingeschakeld. Velen kwamen om. In de rotsen werd een gigantische kerkruimte uitgehouwen in totaal 260 meter lang en 22 meter breed. 200.000 ton graniet werd uitgehakt en met dynamiet losgeschoten om deze ruimte te creëren.

[bewerk] Beschrijving van het monument

Vóór de kerk bevindt zich een esplanade; de toegang wordt gevormd door een zuilengalerij met erboven in het midden een uit zwarte steen gebeeldhouwde piëta. Deze galerij is het enige gedeelte dat buiten de rotsen werd opgetrokken.

Een brozen deur opent de toegang tot de ondergrondse crypte-kerk. Op deze deur zijn de apostelen en de mysteries van de rozenkrans afgebeeld. In het timpaan wordt de wederkomst van Christus voorgesteld. De bezoeker komt eerst in een ruimte met bookshop en security control.

Via enkele voorhallen van verschillende afmetingen en niveaus komt men in het schip van de kerk. In een eerste hal hangt een plaat met de inscriptie: “ Francisco Franco, Caudillo d'España, patroon en oprichter, heeft dit monument geïnaugureerd op 1 april 1959. Johannes XXIII heeft het op 7 april 1960 geconsacreerd.” Van paus Johannes XXIII kreeg de crypte de naam van basiliek. De toegang tot de volgende hal gaat via een ijzeren hekwerk waarop engelen en heiligen zijn afgebeeld. Imponerend is het centraal geplaatste beeld van Santiago Matamores: Sint Jacob de Morendoder.

In het schip hangen kopieën van zestiende eeuwse Brusselse wandtapijten (8.70 m x 5.30 m) met voorstellingen van de Apocalyps. Gietijzeren toortsen verspreiden een kil licht. Tussen de bogen is het graniet van de berg, dat als natuurlijk plafond dient, zichtbaar. Deze bogen lopen door naar beneden als de afscheiding tussen de wandtapijten en verschillende Maria-altaren. Boven het hoofdaltaar bevindt zich een 42 meter hoge koepel versierd met een mozaïek waarop voorgesteld Christus in majesteit aanbeden door engelen, heiligen en helden.

Vóór het hoofdaltaar is José Antonio Primo de Rivera, de oprichter van de Falange, de Spaanse fascistische partij, begraven. Hij werd op 20 november 1936 geëxecuteerd. In april 1950 werd zijn lichaam hier bijgezet. Achter het altaar bevindt zich het graf van Francisco Franco. Hij stierf op 20 november 1975. Op niveau van het altaar werd een transept aangebracht met zijkapellen.

Daar de oorspronkelijke bedoeling was een monument voor de gevallen strijders van de Burgeroorlog te bouwen zijn ook deze slachtoffers hier begraven. Ze liggen achter onopvallende deurtjes in de zijkapellen.

Boven op de rots – boven de kerkruimte – werd een enorm kruis opgericht. De rots zelf steekt ongeveer 150 meter boven de kerk uit. Het kruis is ook nog eens 150 meter hoog. Aan de voet van het kruis bevinden zich de vier evangelisten; ze zijn elk 11 meter groot. Erboven zijn de vier hoofddeugden afgebeeld: dapperheid, rechtvaardigheid, matigheid en voorzichtigheid.

Aan de andere zijde van de rots werd een klooster opgetrokken. De kloosterlingen staan in voor de verzorging van de eredienst.

[bewerk] Duiding

Als symbool blijft het Santa Cruz del Valle de los Caïdos een ongemakkelijk bouwwerk voor Spanje. Het herinnert aan de burgeroorlog, het fascisme, de sterke binding tussen Kerk en Staat,… .

Nergens meldt een toelichtende tekst de geschiedenis van het monument, nergens wordt gerept over de omstandigheden waaronder de honderden miljoenen kilo's graniet werden opgedolven en bewerkt. Iedere verwijzing naar de twee beroemde doden, die in de crypte begraven zijn, ontbreekt.

Ook het in de bookshop verkochte werk “Santa Cruz del Valle de los Caïdos “ ( een officiële uitgave van de Patrimonio Nacional ) geeft niet veel meer dan een beschrijving van het monument, zeer weinig duiding en evenmin een verwijzing naar de graven van Franco en José Antonio.