Valkhofkapel
De Valkhofkapel (eigenlijk: Sint Nicolaaskapel) in Nijmegen is gebouwd rond 1030 op het Valkhof, een heuvel in het centrum van Nijmegen die al in gebruik was door de Bataven rond het begin van onze jaartelling. Karel de Grote liet op deze heuvel in de achtste eeuw een palts bouwen, die in de eeuwen daarna werd uitgebreid. In 1030 werd waarschijnlijk door Keizer Koenraad II de opdracht gegeven om de kapel te bouwen, gebruik makend van de resten van de Paleiskapel van Karel uit 777.
De paltskapel van Karel de Grote te Aken (nu deel van de Dom van Aken) diende als voorbeeld bij de bouw, wat te zien is aan de bijzondere zestienhoekige vorm van de kapel. In het midden van de kapel bevindt zich een open achtzijdige ruimte. De kapel is de enige nog bestaande romaanse centraalbouw in Nederland. Vanwege de overeenkomsten met de Akense paltskapel werd de ouderdom van de Valkhofkapel lange tijd veel te hoog geschat; de kapel zou reeds uit de 8e eeuw dateren en daarmee veruit het oudste gebouw van Nederland zijn geweest. Het portaal vertoont invloeden van de Karolingische architectuur en is waarschijnlijk het oudste deel van de kapel. Het muurwerk aan de buitenkant van de kapel is enkele malen gewijzigd, terwijl de achtzijdige kern van het gebouw werd verhoogd met een verdedigingstoren.
Op het Valkhof bevinden zich ook nog de resten van de Sint Maartenskapel, gebouwd in de 12e eeuw.
